Depresja starcza: czy mikrobiota jelit ma związek z jej remisją?

Depresja starcza to duży problem w obszarze zdrowia publicznego. Może dotykać nawet 25% osób starszych, u których odsetek remisji jest niższy, a odsetek nawrotów wyższy niż u młodszych dorosłych. Dlatego podjęto poszukiwania biomarkerów, które mogłyby pomóc przewidzieć odpowiedź na antydepresanty. Dotychczas badania te były bezowocne, teraz jednak doszły do punktu zwrotnego – z uwagi na to, że interakcje mózgu, jelit i mikrobioty wpływają na zaburzenia nastroju i dysbiozę jelit występujące w końcowym okresie życia, naukowcy wysunęli hipotezę, że mikrobiota jelit może być predyktorem odpowiedzi na leczenie depresji starczej antydepresantami. Analiza wtórna randomizowanego badania kontrolowanego (12 tygodni leczenia lewomilnacipranem (LWM) vs placebo) przeprowadzonego w Kalifornii wśród seniorów dotkniętych silnymi zaburzeniami depresyjnymi wydaje się dowodzić, że mają rację.

Rodzaje bakterii przepowiadające remisję

Z braku zaobserwowanych różnic między grupą leczonymi LWM i grupą otrzymująca placebo pod względem odsetka remisji analiza objęła 4 pacjentów poddanych leczeniu i 8 osób stanowiących grupę kontrolną. Spośród tych 12 starszych osób 5 wyleczyło się z depresji (wynik ≤ 6 na skali Hamiltona). Były one młodsze (67 lat vs 74 lata) i byli to wyłącznie mężczyźni, ale ich mikrobiota jelitowa przed rozpoczęciem leczenia nie wykazywała żadnych różnic pod względem różnorodności alfa i beta. Natomiast 9 rodzajów bakterii pozwalało precyzyjnie przewidzieć remisję. Początkowa mikrobiota jelitowa wzbogacona rodzajem Faecalibacterium, a w mniejszym stopniu Agathobacter i Roseburia, pozwalała prognozować wyjście z depresji.

Ewolucja mikrobioty jelit w przypadku remisji

Badanie to wykazało również, że mikrobiota jelit pacjentów w remisji (ale nie pacjentów pozostających w depresji) zmienia się podczas wychodzenia z depresji. Badacze zaobserwowali wzrost liczebności niektórych taksonów, zwłaszcza Flavonifractor i DTU089. Według autorów, zwiększona liczebność tych bakterii, bez znanego działania przeciwdepresyjnego, może być skutkiem wychodzenia z depresji (poprawa jakości odżywiania, większa aktywność fizyczna, lepszy sen, mniejszy stres itp.).

Czy wkrótce pojawią się spersonalizowane metody leczenia depresji starczej?

Związek między mikrobiotą jelit a depresją w procesie starzenia się wciąż jest jednak słabo poznany. Czy powolne słabnięcie układu odpornościowego (immunostarzenie) powoduje stopniowe nasilenie przewlekłego stanu zapalnego? Czy nasilenie to powoduje zmiany mikrobioty jelit (utratę jej różnorodności)? O ile na niektóre pytania wciąż nie ma odpowiedzi, to jednak badanie to po raz pierwszy wykazało rolę mikrobioty jelit w prognozowaniu odpowiedzi na leczenie depresji starczej, w tym również efektem placebo. Wyniki te muszą zostać potwierdzone badaniami prospektywnymi o szerszym zasięgu, ale mogą one otworzyć drogę do opracowania spersonalizowanej metody leczenia umożliwiającej dobór odpowiedniego leku przeciwdepresyjnego w zależności od mikrobioty i prognozowanej w oparciu o nią skuteczności, a nawet leczenia depresji poprzez wzmacnianie korzystnych taksonów bakterii.