Kontakty społeczne kształtują naszą mikrobiotę

W przeciwieństwie do genomu – dziedziczonego po przodkach i stabilnego – nabyta w chwili urodzenia mikrobiota ewoluuje z biegiem czasu w sposób zależny od naszej diety i stylu życia oraz – co bardziej zaskakuje – od ludzi, z którymi się stykamy! Na to właśnie wskazują wyniki badania obejmującego analizę dużego panelu danych metagenomowych z 4 kontynentów. Zbadano łącznie 9715 próbek mikrobioty, w tym 7646 pochodzących ze stolca i 2069 ze śliny.

Im większa odległość geograficzna, tym mniej wspólnych mikroorganizmów

Pierwszy wniosek: wspólnota mikroorganizmów między ludźmi kształtuje się zgodnie z gradientem zależnym od odległości geograficznej, sieci kontaktów społecznych i pokrewieństwa. Ogólnie, jeżeli chodzi o mikrobiotę jelitową, najwyższy poziom współdzielenia szczepów zaobserwowano w relacjach matek z ich potomstwem w wieku od 0 do 3 lat (34%). Następne miejsca zajęły relacje osób (> 4 lat) mieszkających w tym samym gospodarstwie domowym (12%), dorosłych bliźniąt mieszkających osobno (8%) oraz dorosłych mieszkających w tej samej gminie, ale nie pod jednym dachem (8%). Według autorów podobieństwo profilu mikrobowego mieszkańców tej samej wsi wynika z fizycznych kontaktów i życia w tym samym środowisku. I odwrotnie – osoby nie mieszkające ani pod wspólnym dachem, ani w tej samej gminie mają bardzo mało wspólnych szczepów.

Transmisja mikroorganizmów matki pod lupą

Żeby lepiej zrozumieć transmisję mikroorganizmów matki, zanalizowano 3598 próbek pochodzących od 711 par matka-dziecko. Analizy te wykazały, że poziom współdzielenia szczepów jelitowych stopniowo spada z 65 % w pierwszym dniu do 50 % po 1 tygodniu, 47 % w wieku 1 roku, 27 % w wieku od 1 do 3 lat, 19 % do czasu ukończenia 18 lat i 14 % do osiągnięcia wieku 30 lat. Ten stopniowy spadek poziomu współdzielenia szczepów jelitowych bez wątpienia ma związek z malejącą bliskością fizyczną i kontaktem z nowymi środowiskami. Niemniej, rodzinne podobieństwo mikrobioty jelitowej nie znika: w wieku od 50 do 85 lat dzieci mają jeszcze 16 % szczepów jelitowych swoich matek, nawet jeżeli nie mieszkają już razem.

Jeżeli chodzi o mikrobiotę ustną, badanie danych pochodzących z Ameryki i wysp Fidżi wykazuje zupełnie inną dynamikę: poziom współdzielenia między matką a dzieckiem rośnie z wiekiem, zwłaszcza po osiągnięciu wieku 3 lat, co zbiega się z narastającą akumulacją gatunków mikroorganizmów w jego mikrobiocie ustnej. Jednak poziom jej współdzielenia między małym dzieckiem a jego matką (30 %) lub ojcem (24 %) nigdy nie dorównuje poziomowi charakteryzującemu partnerów (38 %) z powodu intymnego charakteru ich relacji.

Niewielki wpływ stylu życia na transmisję mikrobioty

Styl życia (zachodni lub inny) ma znacznie mniejszy niż przewidywano wpływ na dynamikę transmisji mikrobioty – poziom współdzielenia jej szczepów między pojedynczymi osobami jest bardzo podobny we wszystkich krajach. Wydaje się zatem, że największe bogactwo mikroorganizmów – zaobserwowane w społeczeństwach nie kultywujących zachodniego stylu życia – nie wynika z intensywniejszej transmisji od innych członków gospodarstwa domowego. Może ona być w większym stopniu konsekwencją interakcji z otoczeniem oraz diety i stylu życia, które sprzyjają zróżnicowaniu mikroorganizmów.