Czy antybiotyki mogą sprzyjać wzrostowi szkodliwych bakterii w jelitach?
Antybiotyki ratują życie, ale ich stosowanie może też mieć nieoczekiwane konsekwencje. Nowe badanie pokazuje, w jaki sposób antybiotyki mogą sprzyjać wzrostowi szkodliwych bakterii w jelitach i wskazuje drogę do nowych terapii.
Sekcja dla ogółu społeczeństwa
Znajdź tutaj swoją dedykowaną przestrzeń
en_sources_title
en_sources_text_start en_sources_text_end
O tym artykule
Antybiotykooporność jest palącym problemem z obszaru zdrowia publicznego. W 2019 r. spowodowała 1,27 mln zgonów na całym świecie 1. Jedną z metod zapobiegania tym infekcjom, zwłaszcza opornymi na karbapenemy Enterobacteriaceae (CRE), jest ustalenie, co powoduje kolonizację jelit przez te bakterie.
Jelita są domem dla zróżnicowanej społeczności pożytecznych bakterii, które pomagają w zapobieganiu przewadze patogenów, takich jak CRE. Bakterie bytujące w zdrowych jelitach dysponują mechanizmami zapobiegającymi kolonizacji przez patogeny, takimi jak wytwarzanie pożytecznych cząstek zwanych również metabolitami, na przykład (sidenote: Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są źródłem energii (paliwa) dla komórek organizmu, współdziałają z układem odpornościowym i biorą udział w komunikacji między jelitami a mózgiem. Silva YP, Bernardi A, Frozza RL. The Role of Short-Chain Fatty Acids From Gut Microbiota in Gut-Brain Communication. Front Endocrinol (Lausanne). 2020;11:25. ) . Antybiotyki o szerokim spektrum działania zakłócają te mechanizmy i sprzyjają wzrostowi antybiotykoopornych bakterii.
40%–50% Śmiertelność infekcji CRE wynosi nawet 40–50%
Antimicrobial resistance: a global threat, an international response
Efekt yin-yang!
Czy antybiotyki o szerokim spektrum działania odpowiadają za podwyższone ryzyko infekcji CRE? Tak, zgodnie z badaniem z 2023 r. opublikowanym w „Nature Communication” przez badaczy z Imperial College London 2.
Osiem antybiotyków o szerokim spektrum działania przebadano na próbkach stolca pobranych od zdrowych dawców. Były to:
- meropenem
- imipenem/cylastatyna
- ertapenem
- piperacylina/tazobactam
- cyprofloksacyna
- ceftriakson
- ceftazydym
- i cefotaksym
Wiadomo, że antybiotyki te sprzyjają kolonizacji jelit przez CRE. Badacze użyli specyficznej pożywki wzrostowej w celu pomiaru: 1) wpływu antybiotyków na obfitość jelitowych taksonów komensalnych z mikrobioty fekalnej, 2) stężenia składników odżywczych i metabolitów mikroorganizmów w kulturach fekalnych.
Badanie wykazało, że antybiotyki o szerokim spektrum działania stosowane często do leczenia infekcji mogą zaburzyć równowagę mikrobioty jelitowej. Zmniejszają one populację pożytecznych bakterii (w tym Bifidobacteriaceae i Bacteroidales), co ułatwia rozwój CRE.
Jeszcze ciekawsze jest to, że podczas badania piperacyliny/tazobactamu w modelu mysim antybiotyki te nie tylko wpłynęły na bakterie, ale także zaburzyły środowisko wewnątrz jelit. Zwiększyły one dostępność niektórych substancji odżywczych, takich jak aminokwasy, wspierających wzrost CRE. To bogate w składniki odżywcze środowisko staje się żyzną glebą dla opornych bakterii.
Z drugiej strony, antybiotyki te zmniejszyły stężenie metabolitów mikroorganizmów, takich jak maślan lub propionian, które są inhibitorami wzrostu CRE. Gdy metabolitów tych jest mniej, CRE napotykają na swojej drodze mniej przeszkód.
Antybiotykooporność
Antybiotykooporność jest wielkim ogólnoświatowym problemem, a pojawienie się silnych patogenów CRE jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Poznanie roli mikrobioty jelitowej w antybiotykooporności ma podstawowe znaczenie.
Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) to bardzo ważne metabolity wytwarzane przez pożyteczne bakterie jelitowe pełniące funkcję strażników zdrowia jelit. Nieprzemyślane stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania może jednak spowodować zaburzenia mikrobioty jelitowej prowadzące do spadku ilości wytwarzanych SCFA i intensywniejszego wzrostu bakterii opornych na antybiotyki.
Jako specjaliści w zakresie medycyny musimy być świadomi tych złożonych interakcji z mikrobiotą jelitową. Uwzględnienie wpływu antybiotyków na delikatną równowagę mikrobioty może być kolejnym krokiem w skutecznej walce z antybiotykoopornością i ochronie zdrowia naszych pacjentów.
Czym jest Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach?
Co roku od 2015 r. WHO organizuje Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach, którego celem jest podnoszenie poziomu wiedzy o ogólnej odporności na mikroorganizmy.
Kampania ta, realizowana w dniach 18-24 listopada, zachęca społeczeństwo, pracowników służby zdrowia i decydentów do ostrożnego stosowania antybiotyków, aby zapobiec dalszemu szerzeniu się oporności na nie.
