Encefalopatia mialgiczna: zmęczenie pod znakiem F. prausnitzii

Wyczerpanie, osłabienie po wysiłku, kłopoty z pamięcią, ból, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, anomalie układu odpornościowego, zaburzenia snu – ten zespół objawów jest charakterystyczny dla zespołu przewlekłego zmęczenia, czyli encefalopatii mialgicznej. O tej przewlekłej, utrudniającej funkcjonowanie chorobie dotykającej od 0,4% do 2,5% populacji – głównie dorosłych w wieku od 20 do 40 lat i przede wszystkim kobiety – wciąż bardzo mało wiadomo. Społeczność naukową interesuje jednak w tym zaburzeniu stanu zdrowia rola komunikacji jelit z mózgiem ¹, a zwłaszcza udział mikrobioty jelitowej. Dwie publikacje zamieszczone niedawno w czasopiśmie Cell Host & Microbe ^{2, 3} wzięły pod lupę zmiany zachodzące w społeczności drobnoustrojów w celu lepszego zrozumienia choroby i identyfikacji jej biomarkerów.

Bakterie wytwarzające maślan na cenzurowanym

Pierwsze badanie zostało oparte na analizach metagenomowych i metabolomowych próbek stolca pobranych od 106 pacjentów dotkniętych chorobą i 91 zdrowych osób mieszkających w 5 stanach USA. Wykazało ono znaczną dysbiozę jelitową u chorych obejmującą różnice w zakresie różnorodności, obfitości, szlaków biologicznych i interakcji między społecznościami mikroorganizmów obu grup. Dokładniej mówiąc, liczebność gatunków Faecalibacterium prausnitzii i Eubacterium rectale – dwóch pożytecznych bakterii wytwarzających maślan – w przypadku przewlekłego zmęczenia spada. Dodatkowe analizy potwierdzają niższy poziom syntezy maślanu bakteryjnego u chorych. Im większy spadek liczebności F. prausnitzii, tym silniejsze zmęczenie.

Osoby chorujące krótko vs chorujące długo

Drugie badanie – też amerykańskie – objęło 149 chorych i 79 zdrowych osób stanowiących grupę kontrolną. Jego oryginalną cechą było rozróżnienie dwóch grup pacjentów: 75 pacjentów chorujących krócej niż od 4 lat i 74 pacjentów chorujących od ponad 10 lat. Badacze również stwierdzili silną dysbiozę jelitową, zwłaszcza u osób chorujących krótko, ze spadkiem liczebności F. prausnitzii. U pacjentów chorujących od dawna mikrobiota jelitowa staje się bardziej podobna do tej, która cechuje zdrowych uczestników z grupy kontrolnej (wystąpiły jednak pewne różnice dotyczące gatunków o niskiej obfitości oraz różnorodności), co sugeruje powrót do względnej homeostazy.

U pacjentów chorych od dawna występują za to poważniejsze objawy kliniczne, a metabolizm jest bardziej zaburzony niż u pozostałych pacjentów, również jeżeli chodzi o układ odpornościowy. Dlatego badacze postawili hipotezę, że przewlekłe zmęczenie może się zaczynać od utraty pożytecznych bakterii – zwłaszcza tych wytwarzających maślan – co powoduje zmiany metaboliczne u gospodarza. Modyfikacje te mogą doprowadzić u niektórych osób do nieodwracalnych zmian metabolicznych i fenotypowych oraz do długotrwałych zakłóceń stanu zdrowia.