Czy dysbioza jelitowa jest czynnikiem ryzyka zakażenia HIV?

Na kilka dni przed Światowym Dniem Walki z AIDS przypadającym 1 grudnia przyglądamy się związkom między HIV a mikrobiotą. Badań wykazujących związek między infekcja HIV a zmianami mikrobioty jelitowej (MJ) przeprowadzono wiele, ale były to głównie badania przekrojowe i heterogeniczne pod względem metodologicznym, a zatem obciążone różnymi zakłócającymi błędami. Wiadomo, że zakażeniu HIV towarzyszy dysbioza jelitowa i translokacja bakteryjna powodująca ogólnoustrojowy stan zapalny, ale przebieg tych zdarzeń nie został do końca wyjaśniony. Co więcej, przeprowadzone niedawno badania wykazały, że oprócz wieku, diety lub przyjmowania antybiotyków zachowanie seksualne również wpływa na MJ niezależnie od statusu serologicznego^2,3, co jeszcze bardziej gmatwa sprawę.

Badanie podłużne z kontrolowanym ryzykiem błędów

W celu dokonania pomiarów zmian zachodzących w MJ oraz markerach stanu zapalnego przy zakażeniu HIV badacze wyselekcjonowali próbki stolca i krwi pochodzące z czterech różnych badań podłużnych (USA i Peru) przeprowadzonych w okresie od 4 miesięcy do 2 lat wśród mężczyzn utrzymujących stosunki seksualne z mężczyznami. 27 z nich było zakażonych HIV. Próbki pochodzące od mężczyzn zakażonych zestawiono z próbkami pobranymi od 28 uczestników z grupy kontrolnej o podobnej charakterystyce demograficznej i behawioralnej.

Zmiany składu MJ i markerów stanu zapalnego poprzedzające serokonwersję 

Badacze zidentyfikowali minimalne zmiany MJ uczestników zakażonych HIV w fazie ostrej. Tylko wzrost ilości Fusobacterium mortiferum zaobserwowano wkrótce po serokonwersji, podobnie jak zmniejszenie ilości Prevotella intermedia w podgrupie pochodzącej z badania przeprowadzonego w Ameryce Północnej. Większe różnice stwierdzono między uczestnikami badania na etapie poprzedzającym infekcję a uczestnikami z grupy kontrolnej. Mikrobiota jelitowa uczestników na etapie poprzedzającym infekcję wykazywała spadek obfitości kilku gatunków Bacteroides i wzrost Megasphaera elsdenii. Osocze ich krwi wykazywało też podwyższony poziom zapalnych cytokin – czynnika aktywacji limfocytów B, IL-8, TNFα.

Mikrobiota jelitowa – szansa na celowaną prewencję?

Według autorów badanie to sugeruje, że skład MJ był zmieniony już przed zakażeniem. Opierając się na podobnych wynikach otrzymanych przez inny amerykański zespół⁴, wskazuje ono, że ta dysbioza jelitowa może raczej przyczyniać się do infekcji niż być jej skutkiem, nawet jeśli dysbiozę obserwuje się później w stanie przewlekłym zakażenia. Okres obserwacji był zbyt krótki, żeby badacze byli w stanie zidentyfikować późniejsze zmiany. Inne ograniczenia związane z małą liczbą uczestników badania i ich specyfiką (płeć, wiek, przyjmowanie narkotyków, zachowanie seksualne itp.) nie pozwalają też na uogólnienie danych. Badacze uważają jednak, że identyfikacja jelitowego modelu podatności na HIV i/lub markerów stanów zapalnych może być nowym narzędziem do celowanej prewencji.