Doustna transplantacja mikrobioty – czy jest nadzieja na zapobieżenie zapaleniu błon śluzowych związanemu z chemioterapią?

Zapalenie błon śluzowych (sidenote: Zapalenie błon śluzowych jamy ustnej Ostry, bolesny stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej, często spowodowany przez leczenie przeciwnowotworowe, takie jak chemioterapia i radioterapia. Objawia się wysypką, bólem i owrzodzeniem. Może mu towarzyszyć suchość jamy ustnej, zmiana odczuwania smaku i trudności w spożywaniu pokarmu. Objawy te mogą powodować niedożywienie, odwodnienie i pogorszenie jakości życia. Leczenie jest objawowe i ma na celu łagodzenie bólu, przyspieszenie procesu gojenia i zapobieganie infekcjom. Więcej informacji Cleveland Clinic )  – częste działanie niepożądane chemio- lub radioterapii – charakteryzuje się stanem zapalnym błon śluzowych jamy ustnej i jelit.

Skutkiem jest pogorszenie jakości życia pacjentów, mniej staranne przestrzeganie zasad terapii, trudności z odżywianiem i powikłania tym cięższe, im słabszy jest chory. Aktualne metody leczenia ograniczają się do reagowania na objawy, więc modulacja mikrobioty jamy ustnej wydaje się nową, obiecującą ścieżką.

Opublikowany pod koniec 2024 r. kliniczny przypadek pediatryczny stanowiący kolejny element ciągu badań i sugerujący związek między mikrobiotą jamy ustnej a występowaniem zapalenia błon śluzowych spowodowanego przez chemioterapię daje kolejną nadzieję.

Decyzja i pobranie materiału

Pacjentką była 6-miesięczna dziewczynka z Rosji, u której w wieku 4 miesięcy zdiagnozowano neuroblastomę zaotrzewnową z licznymi przerzutami. Dziewczynka została poddana chemioterapii, którą szybko powikłały różne skutki uboczne. Jednym z nich było poważne zapalenie błon śluzowych, szybka utrata masy ciała i infekcja C. difficile.

Lekarze podjęli decyzję o doustnej transplantacji mikrobioty jamy ustnej matki, zdrowej 33-latki. Protokół pobrania materiału do transplantacji został zaplanowany na cały dzień (9 pobrań po 1,5 ml), w odpowiednich odstępach od posiłków i szczotkowania zębów.

Transplantacja doustna

W trakcie każdego z trzech kolejnych cykli chemioterapii (o zmniejszonych dawkach) niemowlę otrzymywało do jamy ustnej ślinę swojej matki (13,5 ml dziennie przez 10 dni) około trzydzieści minut po karmieniu.

Po sześciu cyklach chemioterapii u pacjentki wykonano całkowitą resekcję guza zaotrzewnowego oraz adrenalektomię prawostronną, po której zastosowano wysokodawkowaną chemioterapię z przeszczepem autologicznych komórek układu krwiotwórczego (auto-HCT). Ostatniej transplantacji doustnej śliny matki dokonano przed przeszczepem.

Wpływ na zapalenie błon śluzowych

Doustna transplantacja mikrobioty skutecznie zapobiegła rozwojowi zapalenia błon śluzowych po trzech kolejnych cyklach chemioterapii. Po auto-HCT rozwinęło się jedynie zapalenie błon śluzowych jamy ustnej pierwszego stopnia. Obfitość bakterii z rodzin Staphyloccaceae, Micrococcaceae i Xanthomonadaceae zmniejszyła się w całej jamie ustnej. Szrosła natomiast względna obfitość Streptococcaceae i niektórych innych taksonów bakterii.

Wygląda zatem na to, że transplantacja śliny matki u tej pacjentki pozwoliła uniknąć kolejnego poważnego zapalenia błon śluzowych i doprowadziła do zmiany składu mikrobioty jamy ustnej. Nie stwierdzono żadnego niepożądanego działania transplantacji śliny.
Oczywiście, to tylko jeden przypadek.