Pr. Philippe SEKSIK: Na drodze do innowacyjnego leczenia IBD

Wjaki sposób rozpoznaje się NZJ?

Ze względu na fakt, iż nie istnieje specyficzne badanie w kierunku NZJ, rozpoznanie oparte jest na szeregu badań, których wyniki lekarz musi ze sobą połączyć, aby potwierdzić występowanie stanu zapalnego i jego przewlekły charakter. W przypadku choroby Leśniowskiego- Crohna (ChLC) stan zapalny może objąć cały przewód pokarmowy, natomiast wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) ogranicza się do odbytnicy i okrężnicy. Zwykle rozpoznanie stawia specjalista. Rozpoznanie jest stosunkowo proste, poparte badaniem endoskopowym i biopsją, a czasem również badaniem jelit metodą rezonansu magnetycznego. Warto przypomnieć, że NZJ rozwinie się w dowolnym momencie życia u jednego na 100 Europejczyków, przy czym mieszkańcy Północy są jeszcze bardziej narażeni. NZJ zazwyczaj rozpoznaje się u młodych pacjentów: średnio w wieku 28 lat w przypadku ChLC i około 35 dla WZJG, w przypadku którego drugi szczyt obserwuje się w okolicach 55 lat, kilka miesięcy po rzuceniu palenia. (Choć palenie papierosów zaostrza objawy ChLC, paradoksalnie ogranicza występowanie objawów WZJG).

Jakiego rodzaju rozwiązania można zaproponować pacjentom?

Trudność w leczeniu ChLC i WZJG polega na dostosowaniu leczenia podstawowego, które zapobiega uszkodzeniom anatomicznym spowodo- wanym przez kolejne zaostrzenia, i konieczności odłożenia zabiegu chirurgicznego jak najdalej w przyszłość. Jeśli chodzi o leczenie zaostrzeń, ważne jest unikanie stosowania kortykosteroidów, które są odpowiedzialne za zbyt dużą liczbę działań niepożądanych, wysoką zachorowalność i śmiertelność. W obliczu braku wiarygodnego markera nasilenia klinicznego, osiągnięcie równowagi stanowi nie lada wyzwanie. Ponadto pacjentów cierpiących na NZJ z zajęciem jelita krętego należy ściśle monitorować w celu potwierdzenia braku dysplazji (a tym samym braku rozwijającego się nowotworu) i uniknięcia jakichkolwiek zakażeń (gruźlica, opryszczka) w przypadku przepisywania jednego albo kilku leków immunosupresyjnych (na przykład poprzez harmonogram podawania szczepionek i kontrolę serologiczną). Ponadto pacjentom trzeba towarzyszyć w ich codziennym życiu: studiach, podróżach, aktywności seksualnej, małżeństwie, dzieciach i diecie, gdyż u niektórych pacjentów (30 do 50%) NZJ może w znacznym stopniu ograniczać funkcjonowanie

Mikrobiota – główna ścieżka leczenia dziś i w przyszłości?

Prowadzi się bardzo wzmożone badania dotyczące NZJ, które obejmują poszukiwanie nowych cząsteczek, leczenie zaostrzeń i wdrażanie strategii leczenia. Mikrobiota jelitowa stanowi wśród nich niewątpliwie obiecującą ścieżkę dla badań – zaczynamy rozumieć, że mikrobiota jelitowa jest odpowiedzialna za wywoływanie i utrzymywanie stanu zapalnego w układzie pokarmowym. Mikrobiota i jej gospodarz komunikują się ze sobą na drodze wielu symbiotycznych działań związanych z koewolucją gatunków. Jednak z nieznanej przy- czyny te symbiotyczne związki czasem działają nieprawidłowo; dlatego też niezwykle potrzebne są badania ukierunkowane na poznanie mechanizmu działania aby możliwe było modulowanie mikrobioty i przywrócenie potencjalnie zaburzonych czynności poprzez podanie probiotyków, metabiotyków (metabolitów mikrobioty) czy zastosowanie przeszczepu mikrobioty (pragmatyczny sposób na zastąpienie niezrównoważonej mikrobioty inną, uznaną za zdrową).