Gruźlica: czy za infekcją stoi mikrobiota i oś jelito-płuca?

Mikrobiota jelitowa i mikrobiota płucna mogą grać ważną rolę w patogenezie gruźlicy i skuteczności leczenia. Ich znaczenie może być tak duże, że być może probiotyki i postbiotyki mogłyby uzupełniać aktualne terapie lub stanowić strategie optymalizacji leków.

O tym artykule

Opublikowano 15 luty 2022

Zaktualizowano 04 Marzec 2022

Gruźlica (sidenote: Tuberculosis_WHO Oct 2021 ) wciąż jest wielkim problemem z dziedziny zdrowia publicznego – w 2019 r. na świecie było nią zarażonych ponad 10 milionów osób (WHO, 2020). Tę zakaźną, bardzo zaraźliwą chorobę powoduje bakteria Mycobacterium tuberculosis. Jak przypomina opublikowany niedawno przegląd, kilka badań sugeruje potencjalny udział różnych rodzajów mikrobioty.

Dysbioza jelitowa...

Mikrobiota jelitowa bierze udział w modulacji układu odpornościowego gospodarza. Badania wykazały różnice składu mikrobioty między pacjentami chorymi na gruźlicę a osobami zdrowymi, przy czym pacjenci wykazywali specyficzną charakterystykę mikrobioty jelitowej (mniejsze zróżnicowanie, mniejsza obfitość rodzaju Bacteroides), która jednak zmieniała się zależnie od stadium rozwoju choroby.

1,4 miliona W 2019 r. na gruźlicę zmarło 1,4 miliona osób (WHO, 2020).

Co więcej, jak wykazało kilka badań na modelach mysich, dysbioza jelitowa może zmniejszyć skuteczność leków przeciwgruźliczych. Oznacza to, że przywrócenie równowagi mikrobioty jelitowej probiotykami i postbiotykami może zwiększyć skuteczność tych leków. Może też poprawić odporność gospodarza na bakterię odpowiedzialną za gruźlicę. Przeciwgruźlicze działanie tych biotyków in vitro i in vivo podkreśla ich potencjał.

...i płucna

Badania mikrobioty płucnej są rzadsze. Prowadzi się je na próbkach pochodzących z płukania oskrzelowo-pęcherzykowego lub z plwociny. Ogólnie wykazują one spadek zróżnicowania mikrobioty pacjentów i zmianę gatunków dominujących. Ponadto badania te sugerują ważną rolę mikrobioty płucnej w patogenezie gruźlicy i skuteczności leczenia. Otwiera to perspektywę stosowania niektórych bakterii komensalnych układu oddechowego jako probiotyków nowej generacji w leczeniu opornych infekcji dróg oddechowych.

Rola osi jelito-płuca w infekcji

Wydaje się, że mikrobiota jelitowa i płucna ma udział w prewencji, patogenezie i leczeniu gruźlicy. Jaki? Polega on na oddziaływaniu na ilość i funkcjonowanie komórek układu odpornościowego, wytwarzaniu bakteriocyn i bakteriolizyn przeciwdziałających wzrostowi M. tuberculosis i/lub na wpływaniu na biodostępność i farmakokinetykę leków przeciwgruźliczych. Istnieją również silne powiązania między mikrobiotą jelitową a mikrobiotą płucną polegające na dwukierunkowym dialogu: zmiany jednej z nich mogą wpływać na drugą i vice versa. Oś jelito-płuca prawdopodobnie gra zatem istotną rolę w zapobieganiu i leczeniu gruźlicy przez to, że wpływa na odpowiedź immunologiczną gospodarza na M. tuberculosis.