Astma

Astma – często występująca przewlekła choroba układu oddechowego dotykająca zarówno dorosłych, jak i dzieci – to problem ponad 260 mln osób na świecie.1 Jest to najpowszechniejsza choroba przewlekła dzieci.1 Astma niekontrolowana – najcięższa postać choroby – ma poważne konsekwencje dla funkcjonowania pacjentów na co dzień. Odkrycie roli mikrobioty jelit, płuc i nosa w rozwoju astmy otwiera nowe perspektywy terapeutyczne. Objaśnienia.

Opublikowano 13 Październik 2020
Zaktualizowano 15 Listopad 2023
Actu GP On lève le pied sur le ménage ! les poussières protègeraient contre l'asthme !

O tym artykule

Opublikowano 13 Październik 2020
Zaktualizowano 15 Listopad 2023

Co to jest astma?

Jest to przewlekła choroba układu oddechowego objawiająca się kaszlem, świszczącym oddechem, dusznościami, zaburzeniami oddychania (trudnościami w oddychaniu) lub połączeniem tych objawów.1 Są one spowodowane przez zwężenie oskrzelików w płucach wynikające ze stanu zapalnego oskrzeli.1 Ataki astmy częściej występują w nocy oraz podczas wysiłku fizycznego. Nasilenie i częstotliwość tych ataków są różne u różnych pacjentów.1

Czy wiesz, że...?

  • Astma częściej dotyka dzieci niż dorosłych. Natomiast śmiertelność jest większa wśród dorosłych.2
  • Astma dziecięca częściej występuje wśród chłopców, natomiast wśród dorosłych częściej chorują kobiety.2

Predyspozycje i czynniki powodujące astmę

Astma to złożona, wieloczynnikowa choroba. Może występować u osób predysponowanych genetycznie (podłoże alergiczne) i/lub narażonych na czynniki środowiskowe, takie jak alergeny (pyłki roślin, roztocza), dym tytoniowy lub zanieczyszczenie powietrza. Silne emocje, zimne powietrze i wysiłek fizyczny również mogą wywoływać ataki. W grę mogą wchodzić również czynniki osobnicze, takie jak infekcja lub otyłość.2

Jaki jest jej związek z mikrobiotą?

Liczne badania wykazują, że w chorobie tej rolę grają różne rodzaje naszej mikrobioty.

Mikrobiota jelit

Mikrobiota jelit: jej mniejsza różnorodność, czyli zaburzenie równowagi składu (zwane (sidenote: Dysbioza Dysbioza nie jest zjawiskiem jednorodnym; przybiera różne formy zależne od stanu zdrowia danej osoby. Zazwyczaj definiuje się ją jako zaburzenie składu i funkcjonowania mikrobioty spowodowane przez zestaw czynników środowiskowych i osobniczych zakłócających ekosystem mikroorganizmów. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, et al. Dysbiosis and the immune system. Nat Rev Immunol. 2017;17(4):219-232. ) ) w pierwszych latach życia ma związek z podwyższonym ryzykiem wystąpienia astmy w późniejszym dzieciństwie.3 Niektórzy badacze uważają, że analiza mikrobioty jelit niemowlęcia umożliwia prognozowanie ryzyka powstania choroby.4 Jednym z dobrze zbadanych czynników zaburzenia równowagi jest wpływ antybiotyków podawanych w pierwszych tygodniach, a nawet pierwszych miesiącach życia, czyli w momencie, gdy powstaje zarówno mikrobiota jelit, jak i odporność.5 Niektóre badania wykazały związek między ich przyjmowaniem a podwyższonym ryzykiem wystąpienia astmy w późniejszym dzieciństwie.6 Pewien zespół badawczy niedawno zasugerował, że dysbioza jelit występująca u niemowląt eksponowanych na antybiotyki może odpowiadać za astmę u dzieci.7 Mechanizm ten trzeba jednak jeszcze potwierdzić.

Mikrobiota płuc

Mikrobiota płuc: również ona jest wskazywana, chociaż badania są w fazie rozwoju, a wiedza w tym zakresie jest na razie bardzo ograniczona.8 Odkrycie u pacjentów specyficznej mikrobioty płucnej o charakterystycznych cechach sugeruje, że gra ona w występowaniu astmy pewną rolę.9,10 Co więcej, wygląda na to, że wydolność oddechowa w przypadku astmy umiarkowanej do ciężkiej ma związek z intensywnością stanu zapalnego w płucach oraz ze składem mikrobioty.11,12 Trwają badania, których celem jest potwierdzenie tych wyników. Ustalenie charakterystyki populacji bakterii bytujących w dolnych drogach oddechowych ma na celu przede wszystkim lepsze leczenie pacjentów, a nawet lepsze przewidywanie ataków choroby.10

Mikrobiota nosa

Mikrobiota nosa: w jej przypadku danych jest na razie bardzo mało. Niemniej jednak zaburzenie równowagi jej składu prawdopodobnie również ma związek z tą chorobą,13 a nawet z intensywnością ataków,14 przy czym nie ustalono jeszcze związku przyczynowo-skutkowego. Ponadto, podobnie jak w przypadku mikrobioty jelit, badanie przeprowadzone niedawno na 700 dzieciach sugeruje, że zaburzenie mikrobioty nosa przez antybiotyki przyjmowane przed ukończeniem pierwszego roku życia może tłumaczyć wystąpienie astmy dziecięcej w wieku 7 lat.15Oczywiście, trzeba to jeszcze potwierdzić.

Życie z astmą: jakie leczenie, jakie rozwiązania?

Astma jest nieuleczalna, ale leczenie zapewnia pacjentom lepszą jakość życia oraz normalne funkcjonowanie i aktywność. Leczenie objawowe pozwala przede wszystkim ograniczyć nasilenie ataków poprzez rozszerzenie oskrzeli. Z kolei leczenie przyczynowe zmniejsza stan zapalny oskrzelików, poprawiając w ten sposób wydolność oddechową i zmniejszając intensywność ataków.1 

Naukowe badania związku między mikrobiotą a astmą sugerują, że modyfikacja mikrobioty może zapobiegać tej chorobie i skłaniają naukowców do skierowania badań na wykorzystanie probiotykówprebiotyków.16,17 Badane jest również ich wykorzystanie w leczeniu.18

Czy istnieją czynniki ochronne?

Wygląda na to, że ekspozycja na (sidenote: Mikroorganizmy Organizmy żywe zbyt małe, aby zobaczyć je gołym okiem. Są to bakterie, wirusy, grzyby, archeony, pierwotniaki itp. Potocznie nazywa się je mikrobami. What is microbiology? Microbiology Society. ) we wczesnym dzieciństwie sprzyja zapobieganiu astmie. Wbrew rozpowszechnionym poglądom życie w aseptycznym otoczeniu nie musi chronić przed chorobami układu oddechowego. Niektóre badania wykazują nawet, że kurz domowy nie musi być czynnikiem ryzyka powodującym wystąpienie choroby.19 Inne badania wykazały, że mniej narażone na astmę są dzieci urodzone i wychowane na wsi20 i w towarzystwie zwierząt domowych.21

Niniejszy artykuł jest oparty na potwierdzonych źródłach naukowych, lecz w przypadku wystąpienia objawów należy zasięgnąć porady lekarza rodzinnego lub pediatry.

Źródła

1 World Health Organization. 2021. Asthma. World Health Organization, Geneva, Switzerland. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/asthma

Dharmage SC, Perret JL, Custovic A. Epidemiology of Asthma in Children and Adults. Front Pediatr. 2019 Jun 18;7:246. 

Abrahamsson TR, Jakobsson HE, Andersson AF, et al. Low gut microbiota diversity in early infancy precedes asthma at school age. Clin Exp Allergy. 2014 Jun;44(6):842-50. 

Stokholm J, Blaser MJ, Thorsen J, et al. Maturation of the gut microbiome and risk of asthma in childhood. Nat Commun. 2018 Jan 10;9(1):141. 

Coker MO, Juliette C. Madan JC. Chapter 3 - The microbiome and immune system development, The Developing Microbiome. Academic Press. 2020. p 43-66.

Murk W, Risnes KR, Bracken MB. Prenatal or early-life exposure to antibiotics and risk of childhood asthma: a systematic review. Pediatrics. 2011 Jun;127(6):1125-38. 

Patrick DM, Sbihi H, Dai DLY, et al. Decreasing antibiotic use, the gut microbiota, and asthma incidence in children: evidence from population-based and prospective cohort studies. Lancet Respir Med. 2020 Nov;8(11):1094-1105. 

Hauptmann M, Schaible UE. Linking microbiota and respiratory disease. FEBS Lett. 2016 Nov;590(21):3721-3738.

Millares L, Bermudo G, Pérez-Brocal V, et al. The respiratory microbiome in bronchial mucosa and secretions from severe IgE-mediated asthma patients. BMC Microbiol. 2017 Jan 19;17(1):20. 

10 Sullivan A, Hunt E, MacSharry J, et al. 'The Microbiome and the Pathophysiology of Asthma'. Respir Res. 2016 Dec 5;17(1):163. 

11 Turturice BA, McGee HS, Oliver B, et al. Atopic asthmatic immune phenotypes associated with airway microbiota and airway obstruction. PLoS One. 2017 Oct 20;12(10):e0184566.

12 Taylor SL, Leong LEX, Choo JM, et al. Inflammatory phenotypes in patients with severe asthma are associated with distinct airway microbiology. J Allergy Clin Immunol. 2018 Jan;141(1):94-103.e15. 

13 Kang HM, Kang JH. Effects of nasopharyngeal microbiota in respiratory infections and allergies. Clin Exp Pediatr. 2021 Apr 15.

14 Zhou Y, Jackson D, Bacharier LB, et al. The upper-airway microbiota and loss of asthma control among asthmatic children. Nat Commun. 2019 Dec 16;10(1):5714.

15 Toivonen L, Schuez-Havupalo L, Karppinen S, et al. Antibiotic Treatments During Infancy, Changes in Nasal Microbiota, and Asthma Development: Population-based Cohort Study. Clin Infect Dis. 2021 May 4;72(9):1546-1554. 

16 Meirlaen L, Levy EI, Vandenplas Y. Prevention and Management with Pro-, Pre and Synbiotics in Children with Asthma and Allergic Rhinitis: A Narrative Review. Nutrients. 2021 Mar 14;13(3):934. 

17 Fonseca VMB, Milani TMS, Prado R, et al. Oral administration of Saccharomyces cerevisiae UFMG A-905 prevents allergic asthma in mice. Respirology. 2017 Jul;22(5):905-912. 

18 Chiu CJ, Huang MT. Asthma in the Precision Medicine Era: Biologics and Probiotics. Int J Mol Sci. 2021 Apr 26;22(9):4528. doi: 10.3390/ijms22094528.

19 O'Connor GT, Lynch SV, Bloomberg GR, et al. Early-life home environment and risk of asthma among inner-city children. J Allergy Clin Immunol. 2018 Apr;141(4):1468-1475. 

20 Depner M, Taft DH, Kirjavainen PV, et al.  Maturation of the gut microbiome during the first year of life contributes to the protective farm effect on childhood asthma. Nat Med. 26(11):1766-1775. 2020 ;

21 Mäki, J.M., Kirjavainen, P.V., Täubel, M. et al. Associations between dog keeping and indoor dust microbiota. Sci Rep. 2021 Mar 5;11(1):5341.

BMI-21.27