Ekspozom, ekspozycja mikrobioty to zagrożenie dla zdrowia!
Czy zauważyłeś, że niektórzy ludzie chorują częściej niż inni? Za tą wyraźną nierównością kryje się holistyczna, rewolucyjna koncepcja – ekspozom. Jest to zespół czynników środowiskowych, z którymi stykamy się przez całe nasze życie i które wpływają na nasze zdrowie bardziej niż nam się wydaje. Mikrobiota może grać w tym procesie bardzo ważną rolę. Wyjaśniamy, jak to działa.
- Dowiedz się wszystkiego o mikrobiocie
- Mikrobiota i powiązane z nią zaburzenia
- Zadbaj o swoją mikrobiotę
- Publikacje
- O Instytucie
Dostęp do pracowników służby zdrowia
Znajdź tutaj swoją dedykowaną przestrzeńen_sources_title
en_sources_text_start en_sources_text_end
Sekcje

O tym artykule
Żywność, którą jemy, woda, którą pijemy, powietrze, którym oddychamy, nasze mieszkanie, środowisko, w którym pracujemy… W jakim stopniu czynniki, z którymi człowiek styka się od urodzenia do śmierci, mają znaczenie w nieubłaganym rozwoju chorób przewlekłych? Nad tym właśnie głowią się naukowcy.
350 000 Tyle różnych syntetycznych substancji chemicznych wytwarzanych przez człowieka istnieje dziś na świecie.
9 millions Tyle osób umiera przedwcześnie co roku z powodu skumulowanego działania ekspozycji na czynniki środowiskowe (według WHO jest to 12,6 mln ).
24 % Tyle wynosi na całym świecie odsetek zgonów spowodowanych przez czynniki środowiskowe (28% zgonów dzieci w wieku poniżej 5 lat).
Choć od lat usiłują oni zmierzyć wpływ każdego z tych czynników na zdrowie, trzeba jednak stwierdzić, że jeszcze bardzo mało wiemy o zaburzeniach fizjologicznych, które powodują, gdy występują łącznie i kumulują się z biegiem lat.
Niektóre działają synergicznie (mówimy wtedy o efekcie koktajlu), inne kompensują się nawzajem, jeszcze inne są ważne w jednym momencie życia, a w innym nie. Zdarza się też, że konsekwencje różnią się zależnie od czasu trwania ekspozycji.
Natura i mikrobiota: jak wpływa na Twoje zdrowie?
Ekspozom: globalne podejście do zdrowia
Urbanizacja, stres, zmiany klimatu, nowoczesne żywienie, toksyczne produkty… Motywowany koniecznością lepszego zrozumienia ekspozycji – często złożonej – na te liczne czynniki środowiskowe angielski epidemiolog Christopher P. Wild (obecnie dyrektor Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem [IARC]) zaproponował w 2005 r. koncepcję „ekspozomu”. Zdefiniował go on jako „ogół ekspozycji, z którymi dana osoba styka się od poczęcia do śmierci”.
Jego zdaniem ekspozom to „złożona, dynamiczna całość ekspozycji, z którymi człowiek styka się przez całe swoje życie, obejmująca środowisko chemiczne, mikrobiologiczne, fizyczne, sposób spędzania wolnego czasu, stosowane leki, styl życia, dietę i zakażenia”.
Ekspozom dopełnieniem genomu
Strzeżmy się skrótów, i uproszczeń, myślowych prowadzących do przeciwstawiania genomu ekspozomowi. Sytuacja bowiem przedstawia się zupełnie odwrotnie, ekspozom i genom uzupełniają się. Ekspozom, którego koncepcja jest echem koncepcji genomu, łączy w sobie wszystkie czynniki inne niż genetyczne wpływające na nasze zdrowie. Uzupełnia on podejście skoncentrowane na genomie, które, ograniczając się do genów i chromosomów, tylko częściowo tłumaczy występowanie chorób.
Zdaniem Christophera P. Wilda przewlekłe choroby wynikają z interakcji między naszymi genami a środowiskiem. Wynika z tego potrzeba dysponowania narzędziami metodologicznymi, które pozwolą rozwijać i doskonalić wiedzę o jeszcze niedostatecznie uwzględnianych ekspozycjach.
Oddychanie, mycie się, ubieranie się, jedzenie, praca, sen, okazuje się, że to nie są zwykłe, nic nie znaczące czynności. Pociągają one za sobą ekspozycję na źródła mikrocząsteczek, substancje chemiczne, zanieczyszczenia, metale ciężkie, stres, hałas, promieniowanie… a wszystko to jest potencjalnie szkodliwe dla naszego organizmu i naszej mikrobioty.
Od ekspozomu do koncepcji „One Health”: globalne działanie
To nie tajemnica, że nasze zdrowie ma bliski związek ze zdrowiem zwierząt, roślin i mikroorganizmów żyjących na Ziemi.
Należymy do tego samego ekosystemu, a interakcje między ludźmi, fauną, florą i ich środowiskiem kształtują nasze kolektywne zdrowie. Stykamy się z tymi samymi czynnikami szkodliwymi – zanieczyszczeniami chemicznymi, patogenami i efektami zmian klimatu.
Koncepcja ekspozomu jest więc naturalnym elementem globalnego podejścia, takiego jak „One Health”. Ta uznana przez WHO, FAO i OIE (Światową Organizację Zdrowia Zwierząt) inicjatywa podkreśla współzależność zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska.
Lepsze poznanie ekspozomu, czyli ekspozycji, którym jesteśmy poddawani przez całe nasze życie, ma więc podstawowe znaczenie dla zmniejszenia zagrożenia chorobami i włączenia do codziennego życia właściwych nawyków. Jaki związek ma z tym mikrobiota?
Mikrobiota i ekspozom: dialog u podstaw naszego zdrowia
A co jeśli nasze zdrowie zależy od dialogu między środowiskiem a miliardami mikroorganizmów zamieszkujących nasze ciało ? Zanieczyszczenia, jedzenie, stres, natura… eksposom nieustannie wchodzi w interakcję z naszą mikrobiotą i może influencerować jej delikatną równowagę. To mało znane, ale kluczowe powiązanie, szczególnie w profilaktyce chorób przewlekłych. Wpływ natury na naszą mikrobiotę, i ten wynikający z urbanizacji, są tego najlepszym przykładem.
Odkryj, jak ta cicha wymiana kształtuje nasze zdrowie.
Mikrobiota i ekspozom: dialog u podstaw naszego zdrowia
Mikrobiota pod presją: w jaki sposób ekspozom sprzyja chorobom przewlekłym
Nasze środowisko ma ogromny wpływ na nasze zdrowie… poprzez oddziaływanie na naszą mikrobiotę. Zaburzacze hormonalne, mikroplastiki, leki, ultraprzetworzona żywność – wszystkie te elementy eksposomu osłabiają nasz ekosystem jelitowy i sprzyjają rozwojowi chorób przewlekłych. Nauka odkrywa dziś, w jaki sposób te zaburzenia mogą prowadzić do otyłości, depresji, nieswoistych zapaleń jelit (IBD) i alergii. Przykłady to m.in. eksposom grzybiczy i oporność bakterii.
Poznaj powiązania między środowiskiem, dysbiozą a chorobami cywilizacyjnymi.
Mikrobiota pod presją: w jaki sposób ekspozom sprzyja chorobom przewlekłym
Od urodzenia do śmierci stykamy się z ekspozomem, który na różne sposoby wpływa na nasze zdrowie
Nasza wrażliwość na środowisko zmienia się z wiekiem. Już od okresu ciąży eksposom wpływa na układ odpornościowy, kształtuje mikrobiotę niemowlęcia i decyduje o przyszłym ryzyku wystąpienia astmy lub alergii. W okresie dojrzewania oddziałuje na zdrowie psychiczne i kondycję skóry. W dorosłości warunkuje poziom stanu zapalnego i ogólne samopoczucie. U osób starszych może wspierać lub zaburzać długowieczność – co pokazują badania nad mikrobiotą stulatków.
Odkryj, jak każdy etap życia wchodzi w interakcję z eksposomem.
Od urodzenia do śmierci stykamy się z ekspozomem, który na różne sposoby wpływa na nasze zdrowie
Kierunek: bardziej przyjazny ekspozom
Nie wszystko jest w naszych rękach, ale możemy coś z tym zrobić! Korzystny eksposom jest możliwy: dieta bogata w błonnik, aktywność fizyczna, kontakt z naturą, delikatna higiena, ograniczenie działania zaburzaczy… to proste sposoby, by chronić naszą mikrobiotę i zapobiegać chorobom. Dieta śródziemnomorska i środowisko bogate w mikroorganizmy są tego żywym dowodem.
23 % O tyle niższa jest śmiertelność kobiet żywiących się zgodnie z dietą śródziemnomorską w porównaniu z kobietami, których sposób żywienia jest od niej najbardziej odległy.
25 % O tyle spada zagrożenie rakiem u osób spożywających żywność ekologiczną (-34% w przypadku zagrożenia rakiem piersi).
Odkryj konkretne sposoby na stworzenie zdrowego środowiska.
Kierunek: bardziej przyjazny ekspozom
Mikrobiota to strażnicy naszego środowiska. Stanowią żywe interfejsy między naszym ciałem a światem zewnętrznym i wiernie odzwierciedlają otaczające nas środowisko. Zrozumienie eksposomu to klucz do poznania mechanizmów, które pozwolą nam lepiej żyć, zdrowiej się starzeć i zapobiegać chorobom przyszłości. Podejście eksposomiczne rzuca nowe światło na nasze relacje ze zdrowiem publicznym, ekologią i codziennymi nawykami.
1. https://www.inserm.fr/c-est-quoi/ambiance-ta-life-cest-quoi-lexposome/
7. OIE (2021). One Health: A collaborative, global approach to understanding risks for human, animal, and ecosystem health.