Czy mikrobiota jelitowa oczyszcza z PFAS?

PFAS (sidenote: PFAS (per- i polifluoroalkilowe substancje) Duża grupa związków chemicznych, znana również jako „wieczne chemikalia”, utworzona z mniej lub bardziej długiego lub rozgałęzionego łańcucha węglowego i zawierająca co najmniej jedną grupę fluorowaną. Ich wyjątkowa trwałość w środowisku jest znana od dawna: okres półtrwania niektórych PFAS w środowisku może wynosić nawet kilkadziesiąt lat. Jednak inne właściwości obecne w niektórych podgrupach PFAS dają powody do niepokoju:

• zdolność do bioakumulacji w organizmach żywych;
• wysoka mobilność w wodzie, glebie i powietrzu;
• potencjał do transportu na duże odległości;
• (eko)toksyczne skutki wpływające na zdrowie ludzi i środowisko.


Źródła:
European Environment Agency: PFAS Pollution in European Waters
Gaillard L, Bernal K, Coumoul X et al. Forever pollutants and human contamination: State of art and challenges around per- and polyfluoroalkyl substances (PFASs).Cah Nut & Diet. 2024. Dec (59);6:349-361. ) , czyli „wieczne chemikalia”, bardzo często obecne w przedmiotach codziennego użytku (materiały ognioodporne w naszych meblach, patelnie z powłoką nieprzywierającą itp.), znajdują się obecnie w środowisku, w naszej żywności… i prawdopodobnie w bakteriach naszej mikrobioty jelitowej. Tak przynajmniej wynika z badań ¹ przeprowadzonych po raz pierwszy na myszach, które musiały spożywać 42 PFAS znajdujących się w naszej żywności. 

Bakterie, które w różnym stopniu ulegają bioakumulacji

Rezultat: kilka z ich bakterii jelitowych bioakumuluje duże ilości niektórych PFAS. Co zaskakujące, preferują one PFAS o dużych rozmiarach. Spośród 89 przebadanych szczepów bakterii 38 okazało się być potężnymi „odkurzaczami” PFAS, szczególnie tych należących do rodziny Bacteroidota. Nawet w bardzo małych dawkach PFAS są wchłaniane w ciągu 3 minut i gromadzą się w bakteriach w stężeniach niekiedy 50 razy wyższych niż w środowisku bakterii.

Całkiem nieźle!

Jakkolwiek zaskakujące może się to wydawać, pomimo swojej toksyczności i „mydlanego” działania (PFAS są znane i stosowane ze względu na swoje właściwości powierzchniowo czynne), wydaje się, że PFAS mają niewielki wpływ na funkcjonowanie bakterii jelitowych..

Gromadzą się wewnątrz tych mikroorganizmów w postaci zwartych skupisk, co według autorów ogranicza ich toksyczność. 
Co więcej, wydaje się, że bakterie się dostosowują: po około stu pokoleniach potomkowie Bacteroides uniformis lub E. coli rosną szybciej niż ich przodkowie pomimo utrzymującej się obecności PFAS, które nadal skutecznie wychwytują.
Mimo że bakterie dobrze przetrwały, zaobserwowano pewne zmiany w ich funkcjonowaniu w odpowiedzi na ten stres, bez możliwości (na tym etapie) zmierzenia konsekwencji dla mikrobioty lub gospodarza. 

PFAS eliminowane z kałem

Co jednak najważniejsze (i jest to wielkie odkrycie badania): bakterie, które wychwytują PFAS, ułatwiają ich naturalną eliminację. U myszy, do organizmów których przeniesiono ludzką mikrobiotę jelitową, PFAS znaleziono w większych ilościach w ich odchodach niż w odchodach myszy bez mikrobioty. Im bardziej bakterie obecne w układzie pokarmowym są bioakumulacyjne, tym większa jest ta eliminacja.