Mikrobiota jelit
Mikrobiota jelit: dlaczego jest ważna dla zdrowia?
Nasze jelita zasiedlają biliony1 bakterii wywierających niesamowity wpływ na organizm. Dowiedzmy się, jak działa mikrobiota jelit i dlaczego należy o nią dbać!
- Dowiedz się wszystkiego o mikrobiocie
- Mikrobiota i powiązane z nią zaburzenia
- Zadbaj o swoją mikrobiotę
- Publikacje
Dostęp do pracowników służby zdrowia
Znajdź tutaj swoją dedykowaną przestrzeń
en_sources_title
en_sources_text_start en_sources_text_end
Sekcje

O tym artykule
Spis treści
Spis treści
Czym właściwie jest mikrobiota ludzkich jelit?
Prawdopodobnie słyszałeś kiedyś o „mikroflorze jelit”. Naukowcy nazywają ją „mikrobiotą jelitową” albo, prościej, „mikrobiotą jelit”. Składa się ona z bilionów1 (sidenote: Mikroorganizmy Organizmy żywe zbyt małe, aby zobaczyć je gołym okiem. Są to bakterie, wirusy, grzyby, archeony, pierwotniaki itp. Potocznie nazywa się je mikrobami. What is microbiology? Microbiology Society. ) zamieszkujących wnętrzności, takich jak bakterie, wirusy, grzyby (między innymi drożdże), a nawet pasożyty.
Przy okazji warto wspomnieć, że słowa mikrobiota i mikrobiom często są używane zamiennie, ale oznaczają dwie różne rzeczy. Mikrobiota oznacza mikroorganizmy i mówi nam, „kto to jest”, natomiast mikrobiom oznacza genom, czyli to, co ten ktoś „ma w środku”,2 co pozwala odpowiedzieć na pytanie, co ów „ktoś” robi, czyli jaką pełni funkcję.
Każdy z nas ma własną mikrobiotę niepowtarzalną jak odcisk palca.1 Gdy człowiek się rodzi, przejmuje mikroorganizmy żyjące w kale i pochwie jego matki w przypadku porodu naturalnego lub bytujące w otoczeniu w przypadku cesarskiego cięcia.3 To one rozpoczynają proces kolonizacji jego jelit przez mikrobiotę.4 Wzrost, różnicowanie i stabilizacja mikrobioty jelit trwa około trzech lat.5 Po osiągnięciu dorosłości6 jej skład jest stosunkowo stabilny aż do wieku podeszłego, kiedy znów zachodzą w niej zasadnicze zmiany, z których wychodzi nieco zubożona.7
Dlaczego mikrobiota jelit ma kluczowe znaczenie dla zdrowia?
Mikrobiotę jelit można uznać pod względem funkcjonalnym za organ ludzkiego ciała. Ściśle współpracuje ona z jelitami i pełni cztery ważne funkcje.
poprzez pomoc we wchłanianiu substancji odżywczych (cukrów, aminokwasów, witamin i innych) przez komórki jelit oraz fermentacji drobnych kawałków żywności. Produkty procesu fermentacji to gaz i liczne metabolity, między innymi krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe – prawdziwe „paliwo” dla komórek jelita grubego.8
ponieważ aktywnie uczestniczy w wytwarzaniu śluzu pokrywającego żołądek i jelita, nawilżaniu komórek jelit oraz enzymatycznej aktywności śluzówki.9
dla (sidenote: Patogen patogen to mikroorganizm, który powoduje lub może spowodować chorobę Pirofski LA, Casadevall A. Q and A: What is a pathogen? A question that begs the point. BMC Biol. 2012 Jan 31;10:6. ) i toksyn.10 Co więcej, niektóre bakterie wytwarzają przeciwmikrobowe cząsteczki zwalczające bakterie chorobotwórcze, a inne pobudzają wytwarzanie śluzu chroniącego komórki jelit przed atakami i ich szkodliwym działaniem na organizm.11
w rozwoju układu odpornościowego. Bakterie mikrobioty jelit uczestniczą w dojrzewaniu i pobudzaniu komórek jelitowego układu odpornościowego, który chroni przed czynnikami chorobotwórczymi, takimi jak bakterie i wirusy. Jelita to podstawowe źródło komórek odpornościowych w organizmie. Z kolei układ odpornościowy wpływa na skład i zróżnicowanie mikrobioty.12
Jakie choroby wiążą się z zachwianiem równowagi mikrobioty jelit?
Na czym polega brak równowagi mikrobioty jelit?
Skład mikrobioty jelit charakteryzuje znaczne zróżnicowanie (liczba różnych gatunków obecnych w organizmie) i obfitość (łączna liczba obecnych mikroorganizmów). Gdy skład mikrobioty zostaje zakłócony, równowaga załamuje się i powstaje (sidenote: Dysbioza Dysbioza nie jest zjawiskiem jednorodnym; przybiera różne formy zależne od stanu zdrowia danej osoby. Zazwyczaj definiuje się ją jako zaburzenie składu i funkcjonowania mikrobioty spowodowane przez zestaw czynników środowiskowych i osobniczych zakłócających ekosystem mikroorganizmów. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, et al. Dysbiosis and the immune system. Nat Rev Immunol. 2017;17(4):219-232. ) , która może się wiązać z kilkoma chorobami powstającymi w różnych miejscach w organizmie.13 Dysbioza – przyczyna czy skutek innych chorób? Badania naukowe jeszcze nie dostarczyły pewnej odpowiedzi na to pytanie.
Przyjrzyjmy się niektórym chorobom kojarzonym z dysbiozą: biegunce antybiotykowej, kolce jelitowej niemowląt, nieżytowi żołądka i jelit oraz zapalnym chorobom jelit (IBS).
-
Kolka jelitowa dotyka od 20 do 25% niemowląt w wieku od 1 do 4 miesięcy.14
-
Biegunka antybiotykowa występuje u 5–35% pacjentów przyjmujących antybiotyki.15
-
Biegunka podróżnych to infekcja spowodowana przez skażoną żywność lub wodę. U 3–17% pacjentów, których dotknęła ta infekcja, może wystąpić poinfekcyjny zespół jelita drażliwego.16
-
Nieżyt żołądka i jelit, na ogół łagodny, najczęściej wirusowego pochodzenia, odpowiada za ponad 200 000 zgonów dzieci rocznie na całym świecie.17
-
Otyłość to powszechna, kosztowna, poważna choroba przewlekła, która w 2016 r. dotyczyła 13% dorosłych na całym świecie (11% mężczyzn i 15% kobiet).18
-
IBS to zaburzenie funkcjonowania żołądka i jelit charakteryzujące się bólem brzucha i zakłóceniami wypróżniania (zaparciami, biegunką lub naprzemiennym występowaniem tych nieprawidłowości). Częstotliwość występowania różni się znacznie w poszczególnych krajach.19
-
Choroba Leśniowskiego-Crohna to zapalna choroba jelit, w której stan zapalny może być zlokalizowany w dowolnym odcinku układu trawiennego, od jamy ustnej po odbytnicę. Niedawne badania dostarczyły dowodów na ważną rolę mikrobioty jelit w etiopatogenezie tej choroby.20
-
Rak żołądka21 oraz rak jelita grubego22 to dwa nowotwory układu pokarmowego związane z dysbiozą mikrobioty jelit.
Rola mikrobioty jelit człowieka nie ogranicza się jednak do jelit. Niedawne badania wykazały, że rola mikrobioty jelit może wykraczać poza przewód pokarmowy. Mikrobiota jelit została powiązana z kilkoma chorobami pozajelitowymi, na przykład trądzikiem,23 alergiami,24 otyłością,25 zaburzeniami lękowymi,26 zaburzeniami ze spektrum autyzmu26… A to nie wszystko. Wygląda na to, że mikrobiotę jelit można skojarzyć również z chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera27 i choroba Parkinsona.28 Istnieje bowiem dwukierunkowa komunikacja między jelitami a mózgiem zwana osią mózgowo-jelitową. Mikrobiota jelit może wpływać na te interakcje. Dlatego jelita nazywa się czasem drugim mózgiem.
Jak dbać o mikrobiotę? Można mieć na nią bezpośredni wpływ
Wiesz już, że mikrobiota jelit ma zasadnicze znaczenie dla zdrowia człowieka. Jak więc należy dbać o mikrobiotę? Wiele badań naukowych dotyczyło tego, jak unikać zaburzeń jej składu i utrzymać ją w jak największej równowadze.29 Odpowiedź nie jest taka prosta. Nie polega to na wprowadzeniu do jelit dobrych bakterii lub drożdży, żeby uzupełnić lub wzbogacić obecną mikrobiotę lub wymienić złą. Chodzi raczej o wywieranie na mikrobiotę wpływu, żeby sprawnie funkcjonowała i poprawiała w ten sposób stan zdrowia gospodarza.30
W jaki sposób? Jest kilka sposobów pozytywnego wpływania na równowagę i różnorodność mikrobioty jelit. Każdy z nich ma własne charakterystyczne cechy.
Dieta: różnorodność i jakość tego, co jemy, wpływa na równowagę naszej mikrobioty jelitowej.31,32 Z drugiej strony, źle zbilansowana dieta może zakłócić skład mikrobioty i powodować pewne schorzenia.33 Ważna jest wiedza o tym, jakie produkty spożywcze mają dobry, a jakie zły wpływ na formę naszych jelit.34
Probiotyki: Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które w przypadku podania w odpowiedniej ilości wpływają korzystnie na zdrowie gospodarza.35,36 Tutaj można znaleźć więcej informacji o ich korzystnym dla zdrowia wpływie na naszą mikrobiotę.
Prebiotyki: Prebiotyki to specyficzne, nietrawione przez organizm włókna spożywcze o korzystnym wpływie na zdrowie. Są one selektywnie zużywane przez pożyteczne mikroorganizmy należące do mikrobioty gospodarza.37,38 Niektóre produkty spożywcze są bogate w prebiotyki. Dlatego ważne jest zwracanie uwagi na dietę. W niektórych produktach są dodawane do probiotyków. Noszą wtedy nazwę symbiotyków.39
Transplantacja: podobnie jak organy, mikrobiotę jelit można przeszczepić, aby spróbować odtworzyć równowagę ekosystemu mikrobowego jelit.32 Ta metoda leczenia znana jako transplantacja mikrobioty fekalnej (TMF) jest zatwierdzona tylko w leczeniu nawracającej choroby związanej z bakteriami Clostridioides difficile32. Trwają badania jej wpływu na inne schorzenia, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie okrężnicy, zespół jelita drażliwego czy choroby metaboliczne.32 Więcej informacji można znaleźć tutaj.
Aha – jeszcze jedno:
Teraz, gdy już przeczytałeś wszystko, co potrzebujesz wiedzieć o mikrobiocie jelit, musisz wiedzieć również, że mikrobiota zasiedla całe Twoje ciało – skórę,40 drogi moczowe,41 pochwę,42 jamę ustną,43 uszy,44 i płuca45 oraz że – podobnie jak w przypadku jelit – żyjące w tych narządach mikroorganizmy mają ogromne znaczenie dla ich funkcjonowania i Twojego zdrowia.
Wszystkie informacje zawarte w niniejszym artykule pochodzą z zatwierdzonych źródeł naukowych. Zwracamy uwagę, że nie są one wyczerpujące.
BMI 21.10
11Sokol H. Microbiota and barrier effect. In: Marteau P, Dore J, eds. Gut Microbiota: A Full-Fledged Organ. Paris: John Libby Eurotext; 2017:65-71.
17 Stuempfig ND, Seroy J. Viral Gastroenteritis. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls
18 WHO. Fact sheets on obesity and overweight June 2021
27 Qian XH, Song XX, Liu XL, et al. Inflammatory pathways in Alzheimer's disease mediated by gut microbiota. Ageing Res Rev. 2021 Mar 9;68:101317.