6 rzeczy, które trzeba wiedzieć o antybiotykach

1. Antybiotyki ratują życie

Od chwili odkrycia penicyliny w 1928 r. powszechne stosowanie antybiotyków pozwoliło uratować życie kilku milionów osób. Stanowiące główną broń w walce z infekcjami bakteryjnymi antybiotyki równolegle ze szczepieniami zwiększyły oczekiwaną długość życia o prawie 20 lat .¹  

2. Antybiotyki likwidują gatunki odpowiedzialne za infekcje, ale także dobre bakterie

Jelito, pochwa, płuca, skóra... Kilka organów naszego ciała jest domem dla mikroorganizmów (sidenote: Mikroorganizmy Organizmy żywe zbyt małe, aby zobaczyć je gołym okiem. Są to bakterie, wirusy, grzyby, archeony, pierwotniaki itp. Potocznie nazywa się je mikrobami. What is microbiology? Microbiology Society. ) (bakterii, grzybów i wirusów). Nazywa się je mikrobiotami². Antybiotyki likwidują chorobotwórcze drobnoustroje odpowiedzialne za infekcje, ale mogą też niszczyć niektóre pożyteczne bakterie żyjące w naszej mikrobiocie i powodować mniejsze lub większe zaburzenia równowagi tego ekosystemu. Noszą one nazwę dysbiozy (sidenote: Dysbioza Dysbioza nie jest zjawiskiem jednorodnym; przybiera różne formy zależne od stanu zdrowia danej osoby. Zazwyczaj definiuje się ją jako zaburzenie składu i funkcjonowania mikrobioty spowodowane przez zestaw czynników środowiskowych i osobniczych zakłócających ekosystem mikroorganizmów. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, et al. Dysbiosis and the immune system. Nat Rev Immunol. 2017;17(4):219-232. ) . Dotykają wszystkich mikrobiot naszego organizmu:

• mikrobiota jelit,
• mikrobiota skóry,⁴ 
• mikrobioty płuc,⁵ 
• mikrobiota górnego odcinka układu oddechowego,⁶ 
• mikrobiota układu moczowego,⁷ 
• mikrobiota pochwy.⁸ 

3. Antybiotyki mogą mieć efekty uboczne 

Powodowana przez antybiotyki dysbioza oznacza, że ich stosowanie może mieć szkodliwe dla zdrowia konsekwencje. Najważniejsze powikłanie krótkoterminowe to występujące u niektórych pacjentów zmiany pasażu jelitowego. Najczęściej objawiają się one biegunką, ponieważ zmniejsza się zdolność mikrobioty jelitowej do pełnienia funkcji ochronnych. Ta biegunka poantybiotykowa zazwyczaj jest lekka lub umiarkowana , a jej częstotliwość zależy od wieku, rodzaju antybiotyków, okoliczności towarzyszących itp. Może dotykać nawet 35%^9,10,11 pacjentów. W przypadku dzieci odsetek ten może sięgać nawet 80%.⁹ W 10–20% przypadków biegunka jest skutkiem zakażenia Clostridioides difficile (C. difficile).¹¹ Bakteria ta kolonizuje mikrobiotę jelitową, a pod wpływem niektórych czynników (na przykład przyjmowania antybiotyków) staje się patogenem. Konsekwencje kliniczne są różne, od umiarkowanej biegunki po dużo poważniejsze objawy, a nawet śmierć.¹¹

 4. Antybiotyki ona mieć dużo bardziej długofalowe konsekwencje

Biegunka poantybiotykowa to nie jedyny objaw dysbiozy poantybiotykowej. Może ona mieć dużo bardziej długofalowe konsekwencje, jeżeli wystąpi na bardzo wczesnym etapie życia. Szczególnie wrażliwy jest okres okołoporodowy charakteryzujący się rozwojem mikrobioty jelitowej i dojrzewaniem układu odpornościowego . Dysbioza spowodowana przez przyjmowanie antybiotyków w tej fazie wydaje się być czynnikiem ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych (otyłości, cukrzycy, astmy, przewlekłych chorób zapalnych jelita).¹³

 5. Niewłaściwe stosowanie antybiotyków jest przyczyną oporności na antybiotyki 

Oporność na antybiotyki – inaczej antybiotykooporność – oznacza, że leczenie infekcji bakteryjnej antybiotykami przestaje być skuteczne¹. Z czego to wynika? Antybiotyki są skuteczne tylko w przypadku bakterii. Nie działają na wirusy (na przykład na grypę)¹⁴. Ich niewłaściwe (na przykład w przypadku infekcji wirusowej) lub nadmierne stosowanie u ludzi lub zwierząt przyspiesza wystąpienie tego zjawiska. Oporność na antybiotyki powoduje dłuższe hospitalizacje, wyższe koszty ochrony zdrowia i wzrost śmiertelności. Dlatego jest ona ważnym problemem z obszaru zdrowia publicznego na skalę światową.¹

6. Co roku organizowany jest Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach 

Co roku od 18 do 24 listopada WHO organizuje światowy tydzień wiedzy na temat leków przeciwmikrobowych, którego celem jest popularyzacja wiedzy o zjawisku oporności na leki przeciwmikrobowe (sidenote: Leki przeciwmikrobowe Kategoria leków obejmująca antybiotyki (leki przeciwbakteryjne), leki przeciwwirusowe, leki przeciwpasożytnicze oraz leki przeciwgrzybicze.   WHO Antimicrobial Resistance; Oct 2020 ) oraz zachęcenie społeczeństwa, pracowników ochrony zdrowia i polityków do stosowania najlepszych praktyk w celu walki z powstawaniem i rozpowszechnianiem się antybiotykooporności. Jako ekspert w dziedzinie mikrobioty Biocodex Microbiota Institute przyłącza się do tej inicjatywy.