Czy zaburzenie równowagi mikrobioty jelitowej jest czynnikiem ryzyka zakażenia HIV?

HIV

Mikrobiota jelit

Wiele badań wykazało już, że zakażenie HIV wiąże się z zaburzeniem równowagi mikrobioty jelitowej (dysbiozą). Badacze amerykańscy¹ dokonali jednak zaskakującego odkrycia: dysbioza ta poprzedza zakażenie, a nawet może być czynnikiem ryzyka zakażenia.

O tym artykule

Opublikowano 29 Listopad 2022

Zaktualizowano 30 Listopad 2022

U naukowców „związek” oznacza, że dwa zjawiska występują jednocześnie, nie zaś, że występuje między nimi relacja przyczynowo-skutkowa. Czy dysbioza jelitowa (czyli zaburzenie równowagi składu mikrobioty) stwierdzona u osób zakażonych wirusem nabytego zespołu upośledzenia odporności (HIV) jest przyczyną, czy skutkiem infekcji? A może jednym i drugim? Na kila dni przed Światowym Dniem Walki z AIDS przypadającym 1 grudnia wciąż trudno wyrobić sobie jednoznaczną opinię, ponieważ nie tylko niekoniecznie znamy stan mikrobioty jelitowej przed infekcją, ale na pojawienie się dysbiozy wpływa wiele innych czynników: wiek, dieta, przyjmowanie antybiotyków… a według niektórych najnowszych danych także zachowanie seksualne^2,3.

Aby dowiedzieć się więcej na ten temat, amerykańscy badacze zebrali próbki mikrobioty jelitowej około pięćdziesięciu mężczyzn utrzymujących stosunki seksualne z mężczyznami pobrane w trakcie różnych badań. Wybrali oni osoby o podobnym profilu (wiek, pochodzenie etniczne, zachowanie seksualne itp.). Połowa z nich została zakażona HIV w trakcie tych badań, druga połowa nie. Pozwoliło im to porównać mikrobiotę jelitową zakażonych mężczyzn przed i tuż po infekcji, a także z mikrobiotą zdrowych, niezakażonych osób z grupy kontrolnej.

38 mln Na koniec 2021 r. około 38 mln osób na świecie żyło z HIV, w tym ponad 2/3 w Afryce.

_Źródła

Minimalne zmiany mikrobioty przed/po zakażeniu HIV...

Pierwszy wynik: w ostrej fazie zakażenia HIV skład mikrobioty jelitowej mężczyzn zmienia się w bardzo małym stopniu. Stwierdzono tylko wzrost ilości Fusobacterium mortiferum. Ten gatunek bakterii, który w normalnej sytuacji nie jest składnikiem mikrobioty jelitowej, został już powiązany z HIV w innych badaniach.

...ale istotne różnice przed zakażeniem

Natomiast mikrobiota jelitowa mężczyzn, którzy później zostali zakażeni HIV (czyli mikrobiota jelitowa przed zakażeniem) różniła się od mikrobioty osób z grupy kontrolnej (które się nie zakaziły). W szczególności mniej jest bakterii z grupy Bacteroides, a więcej innych bakterii (Megasphaera elsdenii, Acidaminococcus fermentans i Helicobacter cinaedi). Ten typ dysbiozy jest już powszechnie stwierdzany u osób zakażonych HIV. Tylko że w tym nowym badaniu zaburzenie równowagi jelitowej było obecne już przed zakażeniem i, według autorów, może mieć wkład w podatność na zakażenie HIV lub nie.

Transmisja HIV

HIV to wirus przekazywany drogą płciową, przez krew i z matki na dziecko (w ciąży, podczas porodu lub w okresie karmienia piersią). Atakuje on komórki wyposażone w receptor CD4, zwłaszcza komórki układu odpornościowego, limfocyty T. Limfocyty T to rodzaj białych krwinek pełniących w organizmie ważną funkcję odpornościowo-obronną w przypadku ataku mikroorganizmów z zewnątrz (bakterii, wirusów lub grzybów) lub innego rodzaju agresora.

Infekcja HIV przebiega w 3 fazach trwających średnio 10 lat (ze znacznymi różnicami między poszczególnymi osobami).

Faza ostra zaczyna się po 10–15 dniach od zakażenia i trwa około 2 tygodni. Wirus atakuje organizm, wnika do komórek CD4 i jest zwalczany przez układ odpornościowy. Etap ten może nie dawać objawów lub przejawiać się stanem podobnym do grypy.
Faza przewlekła powoduje wyczerpanie układu odpornościowego, przede wszystkim z powodu stopniowej utraty limfocytów T CD4. Może trwać kilka lat i przejawiać się drobnymi problemami skórnymi i trawiennymi, stanami podgorączkowymi, nocnymi potami...
W fazie AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome – zespół nabytego upośledzenia odporności) poziom limfocytów T CD4 jest bardzo niski. Pojawiają się choroby oportunistyczne („wykorzystujące” słabość układu odpornościowego, żeby się rozwinąć), takie jak ciężkie infekcje lub niektóre nowotwory⁴.

Mikrobiota jelitowa a HIV: nowa metoda prewencji?

Czy to oznacza, że skład mikrobioty jelitowej ma znaczenie dla podatności na zakażenie HIV? Mając za oparcie podobne wnioski innego amerykańskiego zespołu⁵, badacze uważają, że ścieżka ta powinna zostać zbadana na większej próbie. Na co mają nadzieję? Ustalenie, jaki typ mikrobioty jelitowej jest najbardziej podatny na zakażenie, pomoże w opracowaniu bardziej ukierunkowanej prewencji. Może nawet dałoby się ją stosować, oddziałując na mikrobiotę jelitową zagrożonych osób⁶.

Odkrycie to nie stoi w sprzeczności z poglądem, że HIV sam w sobie powoduje dysbiozę – przypominają badacze: krótki czas trwania badania po prostu nie pozwolił zaobserwować zmian składu mikrobioty jelitowej powstających w stadium przewlekłego zakażenia HIV. Wyników tych, otrzymanych na małej grupie o specyficznym profilu, nie można uogólnić na całą populację.