Zaskakujący wpływ menopauzy na mikrobiotę

W jaki sposób zmiany hormonalne zachodzące podczas menopauzy modyfikują skład mikrobioty jamy ustnej, jelit i układu moczowo-płciowego? Aby odpowiedzieć na to pytanie, zespół hiszpańskich naukowców poddał analizie prawie 100 badań dotyczących tego zagadnienia. 

Analiza ta, opublikowana w przeglądzie npj Women's Health, ¹ wykazała, że spadek poziomu hormonów płciowych (estrogenów i progesteronu) powoduje znaczne zmiany w obrębie błon śluzowych i wpływa na wiele sposobów na różne społeczności bakteryjne bytujące w organizmie. Wpływ ten nie jest bez znaczenia dla zdrowia.

Mikrobiota jamy ustnej

Changes related to declining estrogen levels are particularly noticeable in the oral cavity. In addition to changes in the mucous membrane that disrupt microbial communities, there is a decrease in the quantity and quality of saliva, which becomes more acidic. 

Te dwie zmiany mogą sprzyjać stanowi zapalnemu i kolonizacji mikrobioty jamy ustnej przez chorobotwórcze bakterie. Mniej zrównoważona, zaburzona mikrobiota powoduje ryzyko powstania ubytków i chorób takich jak kandydoza (namnażanie Candida albicans), zapalenie dziąseł lub zajady (zapalenie kącików ust).

Mikrobiota pochwy

Skutkiem spadku poziomu estrogenów jest obniżenie zawartości glikogenu – ulubionego pokarmu bakterii Lactobacillus – w komórkach ścian pochwy. Bakterie te zazwyczaj dominują w mikrobiocie pochwy. Wydzielają kwas mlekowy, który zakwasza pochwę i utrudnia namnażanie się patogenów. 

Gdy ich obfitość się zmniejsza, pochwa staje się słabiej zakwaszona, a różnorodność bakterii zwiększa się. Mówimy wtedy o „paradoksie menopauzy”. To zaburzenie równowagi mikrobioty pochwy otwiera drzwi dla zaburzeń takich jak stany zapalne lub nawracające infekcje, takie jak bakteryjne zapalenie pochwy, i może przyczynić się do raka endometrium. Zdarza się również, że prowadzi do uporczywej suchości.

Mikrobiota jelit

Badania nie pozwalają na razie stwierdzić, czy spadek poziomu estrogenów wpływa na równowagę mikrobioty jelit. Wiadomo jednak, że u kobiet w okresie menopauzy występuje mniejsza obfitość Ruminococcus – rodziny bakterii obejmującej między innymi gatunki wytwarzające korzystnie działające krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA (sidenote: Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są źródłem energii (paliwa) dla komórek organizmu, współdziałają z układem odpornościowym i biorą udział w komunikacji między jelitami a mózgiem. Silva YP, Bernardi A, Frozza RL. The Role of Short-Chain Fatty Acids From Gut Microbiota in Gut-Brain Communication. Front Endocrinol (Lausanne). 2020;11:25. ) ). Mają też więcej bakterii Prevotella i Sutterella – dwóch rodzajów związanych z otyłością.

Ta nierównowaga mikrobioty jelit może przyczyniać się do wystąpienia pewnych zaburzeń metabolicznych, trawiennych i odpornościowych. Wydaje się, że zrównoważona mikrobiota jelit jest ważna dla ogólnego stanu zdrowia, w tym dla równowagi hormonalnej.

Jak zadbać o swoją mikrobiotę

Choć konieczne będą inne badania, aby można było zaproponować kobietom w okresie menopauzy specyficzne terapie celowane w mikroorganizmy jelit, jamy ustnej i pochwy (probiotyki odpowiednie dla poszczególnych rodzajów mikrobioty, modyfikacje diety itp.), to nic nie stoi na przeszkodzie, aby zadbać o swoją mikrobiotę w celu ograniczenia szkód.

Zrównoważona, bogata w błonnik i produkty fermentowane dieta, codzienna aktywność fizyczna uprawiana w miarę możliwości w otoczeniu przyrody, rzucenie tytoniu i alkoholu oraz jak najbardziej umiarkowane korzystanie z antybiotyków mają udowodniony korzystny wpływ na mikrobiotę.

Zdrowy, zrównoważony styl życia jest więc konkretnym sposobem podtrzymania równowagi mikrobioty w okresie menopauzy.