Reumatoidalne zapalenie stawów określa się jako przewlekłą chorobą zapalną, która obejmuje wiele stawów. Jednymi z możliwych przyczyn choroby są zaburzenia mikrobioty jelitowej oraz predyspozycje genetyczne.

Około 1% populacji ludzi dorosłych cierpi na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Poza tym kobiety chorują częściej niż mężczyźni.

Choroba autoimmunologiczna

RZS jest chorobą autoimmunologiczną przebiegającą rzutami (z nawrotami) i powodującą utrzymujące się stany zapalne stawów, przede wszystkim stóp i dłoni. Obrzęk, ból i sztywność stawów stanowią jej główne objawy. Jeżeli u pacjenta nie zastosowano leczenia, RZS rozprzestrzenia się na inne stawy stopniowo je deformując a nawet niszcząc.

Predyspozycje genetyczne w połączeniu z brakiem równowagi mikrobioty

Chociaż istnieją geny predysponujące do wystąpienia RZS, bez udziału innych czynników ryzyka, nie są one w stanie same wywołać choroby. Współdziałają zatem z czynnikami środowiskowymi, wśród których coraz częściej wymienia się mikrobiotę jelitową i policzkową. Rzeczywiście u pacjentów z RZS występuje zaburzenie mikrobioty (dysbiozę) bardzo podobne do tej obserwowanej u pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit. To zaburzenie zmniejsza się wraz z rozpoczęciem leczenia.

Probiotyki jako leczenie dodatkowe

Żadna obecna na rynku terapia nie leczy RZS, ale istnieją leki spowalniające postęp choroby i łagodzące jej objawy: leki przeciwbólowe, leki immunosupresyjne lub biofarmaceutyki, rehabilitacja (fizykoterapia, ergoterapia, balneoterapia itd.). W ostatnim czasie jako leczenie uzupełniające stosowano także probiotyki i uważa się je za obiecującą metodę leczenia.

Choroba wieńcowa to grupa schorzeń spowodowanych niedostatecznym dostępem tlenu do mięśnia sercowego.

Winowajcy to dieta, siedzący styl życia i mikrobiota

Jak podało WHO, W 2012 roku choroba wieńcowa była przyczyną 7,4 miliona zgonów. Jest to najczęstsze powikłanie miażdżycy polegające na progresywnym odkładaniu się tłuszczów na ścianach tętnic wieńcowych - tętnic, które dostarczają krew do mięśnia sercowego. Złogi te stopniowo tworzą płytkę miażdżycową, która zwęża średnicę tętnic i zmniejsza przepływ krwi. Miażdżyca tętnic jest wynikiem współdziałania różnych czynników ryzyka, w tym niezrównoważonej diety i braku aktywności fizycznej.

Ciężkość choroby wieńcowej zależy od wielkości obszaru pozbawionego tlenu i stopnia zwężenia tętnic. Dlatego też wyróżnia się różne formy choroby wieńcowej: dusznicę bolesną, zawał mięśnia sercowego i nagłą śmierć.

Serce i mikrobiota: połączenie?

Choroba wieńcowa może być również związana ze zmianami w składzie mikrobioty. Niektóre bakterie jelitowe produkują TMA (trimetyloaminę), substancję, która po utlenieniu w wątrobie sprzyja powstawaniu skrzepów zatykających najmniejsze tętnice, takie jak tętnice wieńcowe doprowadzające krew do serca.

Ponowne unaczynienie mięśnia sercowego

W ostrej fazie niedokrwiennej (zawale mięśnia sercowego) celem leczenia jest odblokowanie zatkanej tętnicy i szybkie dostarczenie tlenu do mięśnia sercowego. W odniesieniu do profilaktyki, udział mikrobioty jelitowej w rozwoju choroby wieńcowej oznacza możliwość jej terapeutycznej modyfikacji. Rozważa się wzbogacenie mikrobioty jelitowej bakteriami niewytwarzającymi TMA przez podawanie probiotyków, eliminację bakterii wytwarzających TMA, lub bardziej radykalne metody polegające na przeszczepieniu mikrobioty kałowej produkującej tylko niewielkie ilości TMA.

Miażdżyca charakteryzuje się gromadzeniem tłuszczu na ściankach tętnic prowadzące do od lekkiego zwężenia do całkowitej niedrożności naczynia krwionośnego. Nowe dane dotyczące profilaktyki podkreślają wagę diety i mikrobioty jelitowej.

Blaszki miażdżycowe lub blaszki lipidowe, w szczególności te złożone z cholesterolu są bardzo powszechne i występują u wszystkich osób dorosłych. Ich pogrubienie może utrudnić przepływ krwi, co oznacza, że narządy nie są już wystarczająco ukrwione. Objawia się to bólem i zmianami częstości akcji serca. Miejscowa reakcja zapalna często prowadzi do pęknięcia blaszki miażdżycowej, a kiedy blaszki stają się niestabilne i odrywają się, ma to zazwyczaj dramatyczne konsekwencje i stanowi przyczynę 80% przypadków nagłej śmierci. Pęknięcie blaszki miażdżycowej może również powodować zawał mięśnia sercowego lub udar. Chociaż wydaje się, że istnieje predyspozycja genetyczna, potwierdzono udział środowiskowych czynników ryzyka tj. nadmiaru cholesterolu i palenia tytoniu.

Bakterie i dieta mogą mieć znaczenie

Mikrobiota jelitowa przyczynia się do podatności blaszek miażdżycowych na uszkodzenia, a tym samym do ich pęknięcia. Niektóre bakterie, a także substancje przez nie produkowane, wywołują miejscową reakcję zapalną, która może doprowadzać do niestabilności blaszki miażdżycowej. Dysbioza, zaburzenie równowagi w składzie mikrobioty, może także zwiększać ryzyko miażdżycy w przypadku stosowania diety bogatej w tłuszcze. Bakterie wydają się odgrywać istotną rolę i wykazano nawet udział infekcji jako czynnika ryzyka miażdżycy - w szczególności dotyczy to zakażenia dziąseł (zapalenia przyzębia).

Od zapobiegania do probiotyków

Kluczowe znaczenie obejmująca stosowanie odpowiedniej diety, zmniejszenie masy ciała, rzucenie palenia itp. Poza tym przyjmowanie leków może przynieść korzyść niektórym osobom z wysokim ryzykiem wystąpienia miażdżycy. Prowadzone są badania mające na celu poznanie wpływu diety i probiotyków w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia miażdżycy. Bardzo korzystnie sprawdza się tu także dieta śródziemnomorska. Dodatkowo niewykluczone, że w przyszłości powstanie terapia ukierunkowana na mikrobiotę jelita, która pozwoli skutecznie kontrolować rozwój blaszek miażdżycowych.

W schizofrenii prawdopodobnie ma miejsce przewlekły proces zapalny mózgu. Mogą również występować zaburzenia w składzie mikrobioty układu pokarmowego i zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego.

Schizofrenia dotyka około 0,7% światowej populacji. Ta choroba psychiczna charakteryzuje się majaczeniem i halucynacjami, izolacją społeczną i zaburzeniami psychicznymi. Początek ma miejsce najczęściej w wieku młodzieńczym lub we wczesnej dorosłości, w wieku od 15 do 25 lat.

Czy oś jelitowo-mózgowa ma swój udział?

Schizofrenii bardzo często towarzyszą zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Uważa się, że zachorowanie na choroby psychiczne, takie jak schizofrenia, może być związane z przewlekłym stanem zapalnym jelit w który zaangażowany jest układ odpornościowy. Przyczynę stanowi brak równowagi mikrobioty jelitowej (flory jelitowej), co sprzyja rozwojowi stanu zapalnego. U chorych na schizofrenię stwierdzono zmiany w składzie mikrobioty związane ze wzrostem przepuszczalności jelit (bakterie i inne substancje przenikają do krwioobiegu przez ścianę jelita). Wyniki tych badań wydają się wskazywać na kluczową rolę osi jelitowo-mózgowej w rozwoju choroby.

Oddziaływanie na skład mikrobioty

Opierając się na opisanych powyżej badaniach, zaproponowano nowe metody zapobiegania i leczenia: jedną z nich jest przywrócenie równowagi mikrobioty w celu zmniejszenia przewlekłego stanu zapalnego. W badaniach wykazano, że podawanie probiotyków o działaniu przeciwzapalnym może wpływać na reakcję immunologiczną. Jednakże do chwili obecnej jeszcze żadne leczenie tego typu nie dowiodło swojej skuteczności w schizofrenii.

Depresja i choroba afektywna dwubiegunowa są to zaburzenia nastroju. Oprócz klasycznych terapii psychiatrycznych trwają badania mające na celu ocenę wpływu mikrobioty jelitowej na choroby z tej grupy.

Zaburzenia nastroju występują często: 300 milionów osób na świecie cierpi na depresję, a 60 milionów na chorobę afektywną dwubiegunową. Te choroby są przyczyną cierpienia psychicznego, często na tyle poważnego, że mogą prowadzić do samobójstwa. Zaburzenia nastroju są główną przyczyną niezdolności do pracy i do życia w społeczeństwie na całym świecie.

Nieodpowiednia reakcja na stres

Każda osoba ma indywidualną podatność na depresję i chorobę dwubiegunową, która jest częściowo uwarunkowana genetycznie. W rezultacie, podczas nieprzyjemnych zdarzeń życiowych, u niektórych ludzi występuje nadmierna odpowiedź na stres charakteryzująca się zwiększonym wydzielaniem hormonów stresu, kortyzolu i adrenaliny. Ta sytuacja może doprowadzić do wyczerpania nerwowego i sprzyjać wystąpieniu depresji . Najnowsze badania potwierdzają rolę flory jelitowej (mikrobioty) w nadmiernej odpowiedzi organizmu na stres. Wykazano, że u zwierząt mikrobiota uczestniczy w regulacji emocji poprzez oddziaływanie pomiędzy jelitem a mózgiem. W przypadku dysbiozy (zaburzenia w składzie mikrobioty) ta regulacja jest mniej skuteczna i sprzyja zaburzeniom nastroju.

Nowa nadzieja dla chorych

Poza klasycznymi metodami leczenia (antydepresanty, środki regulujące nastrój, psychoterapia itd.), otworzyła się nowa metoda zakładająca wpływanie na nastrój poprzez przywrócenie równowagi mikrobioty. Niedawne badania wykazały również, że codzienne przyjmowanie probiotyków, mieszaniny pałeczek kwasu mlekowego i bifidobakterii, poprawiało nastrój i zmniejszało poziom lęku u zdrowych osób.

Niektóre powszechnie występujące zaburzenia lękowe mogą być związane z aktywnością mikrobioty układu pokarmowego poprzez regulację wydzielania hormonów stresu. Odkrycie roli mikrobioty w tej grupie chorób pozwala dostrzec nowe potencjalne możliwości leczenia.

Zaburzenia lękowe, w tym fobie, uogólnione zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i stres pourazowy, charakteryzują się zarówno objawami fizycznymi (drżenie, kołatanie serca, skurcze żołądka), jak i psychicznymi (antycypacja lękowa, nadmierna czujność itp.). Czternaście procent populacji europejskiej cierpi na choroby z tej grupy.

Mikrobiota pełni rolę regulacyjną

Poprzez oś mikrobiota-jelito-mózg mikrobiota układu pokarmowego odgrywa rolę w regulacji objawów lękowych związanych ze stresem. Najnowsze badania przeprowadzone na zdrowych ochotnikach potwierdzają hipotezę sformułowaną na postawie badań na myszach, która sugerowała, że mikrobiota wpływa na nastrój i lęk.

Ścieżki interakcji brzuch-mózg

Z jednej strony oddziaływanie mikrobiota jelitowa-mózg angażuje układ nerwowy, poprzez aktywację nerwu błędnego i wystąpienie objawów lękowych (uczucie występowania węzła w żołądku) a z drugiej strony obejmuje układ krwionośny za pomocą którego do mózgu transportowane są substancje pochodzące z jelit. Te substancje mają kilka źródeł: są to cząsteczki bakteryjne zdolne do przekroczenia bariery krew-mózg (opony mózgowe), substancje wydzielane przez komórki jelitowe (neuropeptydy) oraz białka pro- lub przeciwzapalne (cytokiny) produkowane przez system obronny jelit.

Nowe opcje terapeutyczne

Poza tradycyjnym leczeniem zaburzeń lękowych (psychoterapia, fitoterapia, leki przeciwlękowe itp.), istnienie związku pomiędzy mikrobiotą a mózgiem otwiera nowe możliwości leczenia. Przykładem może być stosowanie probiotyków, które zmieniają skład mikrobioty. Jednak skuteczność kliniczna tego podejścia wciąż wymaga potwierdzenia.

Polecane przez naszą społeczność

Spektrum zaburzeń autystycznych (ASD) to termin odnoszący się do grupy chorób o podłożu neurobiologicznym, upośledzających interakcje społeczne. Ich przyczyn także możemy szukać w przewodzie pokarmowym.

ASD to nie tylko autyzm, ale także zespół Aspergera, zespół Landaua-Kleffnera i PDD-NOS (całościowe zaburzenia rozwoju niezdiagnozowane inaczej).

Chłopcy chorują 4 razy częściej niż dziewczynki
Na całym świecie zaburzenia ze spektrum autyzmu dotykają jednego dziecka na 1602 oraz dotykają one chłopców 4 razy częściej niż dziewczynki.
Pomimo różnorodności objawów, ASD wykazują pewne wspólne cechy: problemy z komunikacją, zmiany w relacjach społecznych, ograniczone zainteresowania i zaburzenia behawioralne.

Objawy, na które trzeba zwrócić uwagę
Pewne objawy powinny zostać skonsultowane ze specjalistą. Należą do nich następujące zachowania: dziecko jest obojętne na otaczające je dźwięki, nie wskazuje palcem, unika kontaktu wzrokowego, nie reaguje na separację i nie cieszy się w momencie spotkania, rozwój motoryczny jest ograniczony a ruch powtarzalny, itp.Tylko specjalista może zasugerować lub wykluczyć diagnozę ASD i pomóc w dopasowaniu leczenia.

Przyczyny wciąż nieznane
Chociaż przyczyny powstania spektrum zaburzeń autystycznych pozostają nieznane, naukowcy dokładnie przyjrzeli się czynnikom genetycznym i środowiskowym. Badania kliniczne wykazały występowanie dysbiozy, związanej ze zmianą aktywności metabolicznej mikrobioty jelitowej u dzieci autystycznych.

Jak dotąd brak leczenia
Opisane powyżej odkrycie prowadzi do hipotezy, że skorygowanie zaburzeń równowagi w ekosystemie układu pokarmowego może złagodzić zaburzenia zachowania w ASD i otworzyć nowe perspektywy terapeutyczne. Prowadzone są badania kliniczne mające na celu lepsze zrozumienie związku pomiędzy autyzmem a mikrobiota jelitową.
Do tej pory nie opracowano leku na spektrum zaburzeń autystycznych. Natomiast leczenie dostosowane do potrzeb dziecka mogłoby znacznie poprawić jego jakość życia.

Polecane przez naszą społeczność

Choroba Parkinsona dotyka 1% osób powyżej 65 roku życia mieszkających we Francji, co stanowi około 100 000 osób. W istocie czarnej w mózgu (obszar odpowiadający za kontrolę ruchu) następuje zmniejszenie ilości neuronów produkujących dopaminę. Wynikiem tego są postępujące objawy związane poruszaniem się: spowolnienie ruchów, sztywność mięśni oraz drżenie. Osoby cierpiące na chorobę Parkinsona borykają się też z problemami niezwiązanymi z układem ruchu, takimi jak: problemy ze snem, stany depresyjne i zaburzone funkcjonowanie układu pokarmowego (zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha, nudności).

Wiek ma znaczenie

Podstawowym czynnikiem ryzyka jest oczywiście wiek. Udowodniono też, że znaczenie mają także predyspozycje genetyczne. Jednak żaden z tych czynników nie tłumaczy w sposób wyczerpujący mechanizmu powstawania choroby. Czynnik ryzyka stanowi także środowisko, a pestycydy mają udokumentowaną rolę w patogenezie choroby Parkinsona.

Komunikacja jelitowo-mózgowa

Mikrobiota jelitowa uczestniczy w komunikacji między jelitem a mózgiem. Niektórzy naukowcy są nawet zdania, że przewlekłe zakażenie jelitowe bakterią Helicobacter pylori może być powodem choroby Parkinsona. Nie ustalono jednak, czy to infekcja jest przyczyną choroby Parkinsona, czy przeciwnie, to choroba może sprzyjać pojawieniu się infekcji.
Dysbioza, oznaczająca brak równowagi w składzie mikrobioty, odgrywa ważną rolę u osób z chorobą Parkinsona. U tych pacjentów w porównaniu z osobami zdrowymi występuje mniej bakterii „przeciwzapalnych" i więcej tych „prozapalnych".

Kontrolowanie progresji choroby i dalsze badania

Obecnie leczenie koncentruje się na ograniczeniu objawów motorycznych choroby (drżenie, sztywność itp.) poprzez zastosowanie prekursorów dopaminy. Nie zapobiega to postępowi choroby, a trudności w leczeniu pojawiają się ponownie po 5 do 10 lat od rozpoczęcia terapii. Aktualnie głównym celem jest wczesne wykrycie i spowolnienie degeneracji neuronów. Manipulowanie mikrobiotą jest jedną z obecnie badanych metod.

Mechanizmy powstania choroba Alzheimera wciąż są słabo poznane i nadal nie ma na nią skutecznego leczenia. Hipoteza na temat roli mikrobioty jelitowej, daje nadzieję na nowe możliwości terapeutyczne.

Choroba Alzheimera, która dotyka ponad 35 milionów osób na całym świecie, wiąże się z utratą pamięci, problemami z wyrażaniem się i pojmowaniem, trudnościami w skupieniu uwagi i koncentracją, apraksją (brakiem możliwości odtworzenia znanego ruchu) oraz, w niektórych przypadkach, z agnozją (problemami z rozpoznawaniem przedmiotów lub twarzy). Do objawów poznawczych, które ulegają progresji wraz z upływem czasu, zalicza się objawy behawioralne, takie jak lęk, apatia, drażliwość, problemy ze snem, odhamowanie (czyli brak zahamowani) i pobudzenie.

Przyczyny wciąż nieznane

Zidentyfikowano kilka genetycznych i środowiskowych czynników ryzyka związanych z chorobą Alzheimera, m.in.: nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemię, palenie tytoniu, siedzący tryb życia, niezrównoważoną dietę i brak stymulacji poznawczej. Zmiany w mózgu również dobrze odzwierciedlają powstawanie i przebieg choroby, zwłaszcza akumulacja blaszek beta amyloidu i degeneracja neuronów. Jednakże przyczyny choroby nie zostały jeszcze dokładnie wyjaśnione.

Hipoteza mikrobioty jelitowej

Naukowcy zastanawiają się, czy mikrobiota jelitowa bierze udział w chorobie Alzheimera: niektóre białka (peptydy amyloidowe) wytwarzane przez „szkodliwe” bakterie mikrobioty jelitowej mogą sprzyjać rozwojowi choroby. Z drugiej strony „korzystne" bakterie prawdopodobnie odgrywają rolę ochronną, spowalniając tworzenie się blaszek amyloidowych.

Przerwanie impasu w procesie leczenia

Mikrobiota jelitowa może stanowić nowy kierunek badań nad metodami leczenia ponieważ obecnie nie istnieje terapia pozwalająca na wyleczenie choroby Alzheimera. Kilka leków łagodzi wprawdzie objawy, a ich skuteczność jest bardzo ograniczona. Niektórzy naukowcy rozważają zatem prowadzenie badań nad chorobą Alzheimera poprzez wpływanie na mikrobiotę za pomocą zmian w diecie i przyjmowania probiotyków.

Zapalenia gruczołu krokowego dzielimy na ostre i przewlekłe. Ostre zapalenie może być wywołane przez infekcje za które najczęściej odpowiedzialna jest Escherichia coli. Przewlekły ból najprawdopodobniej oznacza również zaburzenie równowagi mikrobioty układu moczowego.

Zapalenie gruczołu krokowego dotyka około 10% mężczyzn. Objawy, podobnie jak w przypadku zapalenia pęcherza moczowego u kobiet, obejmują pieczenie podczas oddawania moczu i częstą potrzebę oddawania moczu. Mogą występować inne dolegliwości, takie jak: ból miednicy, okolic odbytu i odbytu oraz gorączkę, która wymaga natychmiastowego leczenia.

Ostre zapalenie gruczołu krokowego: pochodzenie zapalne?

Bakterie najczęściej powodujące ostre zapalenie gruczołu krokowego, Escherichia coli i inne enterobakterie, pochodzą z mikrobioty jelitowej. Escherichia coli jest przyczyną 80% przypadków ostrego zapalenia gruczołu krokowego. Infekcja najczęściej rozpoczyna się w cewce moczowej, która jest kanałem wychodzącym z pęcherza. Bakterie przenoszone drogą płciową, takie jak chlamydie lub gonokoki, mogą również powodować zapalenie gruczołu krokowego.

Mikrobiota układu moczowego ma udział w zapaleniu przewlekłym

Przyczyny przewlekłego zapalenia prostaty są mniej poznane. W tej postaci choroby występowanie mikroorganizmów chorobotwórczych jest rzadsze. Ostatnie badania sugerują, że zmiana mikrobioty układu moczowego odgrywa pewną rolę w pojawieniu się przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego.

Długo uważano, że mocz jest sterylny. Dzisiaj wiadomo, że nie jest to prawda, gdyż istnieje coś takiego jak mikrobiota układu moczowego. Ponadto zaobserwowano różnice w składzie mikrobioty układu moczowego między mężczyznami zdrowymi a tymi z przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego. Modyfikacja mikrobioty układu moczowego poprzez leczenie antybiotykami może prowadzić do chorób przewlekłych.

Leczenie antybiotykami

Leczenie ostrego zapalenia gruczołu krokowego opiera się na przyjmowaniu antybiotyków. Poza tym wystąpienie poważnych objawów wymaga hospitalizacji. Terapia przewlekłego zapalenia prostaty jest bardziej skomplikowana. Badania dotyczące możliwości stosowania probiotyków są nadal na bardzo wczesnym etapie badań.