Bolesne miesiączki nie dotykają wszystkich kobiet w jednakowym stopniu. Intensywność bólu, liczba bolesnych miejsc i współistniejące objawy ze strony żołądka i jelit bardzo się różnią u poszczególnych kobiet. Biologiczne przyczyny tych różnic są jeszcze słabo poznane. Naukowcy przyglądają się obecnie mikrobiocie pochwy. Objawy/nasilenie bólu podczas menstruacji spowodowane dysmenorrheą (sidenote: Dysmenorrhea Dysmenorrhea to termin medyczny określający ból związany z miesiączką (menstruacją) lub skurcze menstruacyjne. )  mogą się nasilać z powodu stanu zapalnego wywołanego przez zaburzoną mikrobiotę pochwy. Mimo że była już ona przedmiotem badań ginekologicznych (zapalenie pochwy, poronienie lub endometrioza), to badanie było pierwszym, którego przedmiotem był związek między składem mikrobioty pochwy podczas menstruacji a nasileniem bólu.

Heterogeniczna mikrobiota pochwy

W badaniu pilotażowym wzięło udział 20 kobiet. Po wypełnieniu kwestionariusza podzielono je na trzy grupy według kryterium bólu odczuwanego podczas miesiączki: „lekki ból miejscowy”, „silny ból miejscowy” i „silne objawy wielorakie”. Mikrobiota pochwy była analizowana w dwóch okresach cyklu, to jest podczas menstruacji i w dniach, w których krwawienie nie występowało. Wyniki wykazały międzyosobniczą zmienność stabilności mikrobioty pochwy, to znaczy, że w trakcie cyklu jej skład może bardzo się różnić u poszczególnych kobiet. Zauważono jednak występujące podczas miesiączki różnice składu uzależnione od nasilenia bólu. Zwłaszcza u kobiet wykazujących silniejsze objawy dysmenorrhei występował podczas krwawienia pochwowy profil mikrobowy o mniejszym udziale pałeczek kwasu mlekowego, a większym – bakterii potencjalnie prozapalnych.

Nadzieja dla cierpiących kobiet

Mimo ograniczeń zakresu, a także zróżnicowania etnicznego i wieku uczestniczek, badanie pilotażowe to jest pierwszym krokiem w kierunku szerzej zakrojonych badań związku między nasileniem bólu podczas menstruacji a składem mikrobioty pochwy. Naukowcy postawili następującą hipotezę: podczas menstruacji rozkład tkanek endometrium uwalnia cząsteczki (prostaglandyny) powodujące skurcze mięśni macicy i wzrost wrażliwości, co przyczynia się do powstania bólów menstruacyjnych. Niektóre bakterie mikrobioty pochwy mogą sprzyjać uwalnianiu tych cząsteczek i stymulować uwalnianie prozapalnych cytokin nasilających objawy dysmenorrhei. O ile hipotezy te muszą zostać potwierdzone, to badanie pilotażowe podkreśla znaczenie uwzględnienia dynamiki mikrobioty pochwy w ciągu cyklu oraz różnic międzyosobniczych. Wiedza ta może przyczynić się do opracowania spersonalizowanych terapii i/lub biomarkerów w celu zapobiegania dysmenorrhei i poprawy jakości życia kobiet.

U dzieci cierpiących na zaburzenia ze spektrum autyzmu (ZSA) często obserwuje się dysbiozę jelit i zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Co więcej, pojawiają się coraz liczniejsze dowody roli mikrobioty jelit w modulacji sygnałów wytwarzanych w mózgu. Zjawisko to nazywa się osią mózgowo-jelitową. Niemniej prace badawcze w zakresie związku składu mikrobioty jelit i ZSA przyniosły sprzeczne wnioski, co podkreśla złożoność tego schorzenia i konieczność realizacji bardziej zaawansowanego protokołu badań. Właśnie w tym celu naukowcy amerykańscy

• porównali skład mikrobioty jelit młodych pacjentów cierpiących na ZSA z grupą kontrolną złożoną z mieszkańców Arizony i Kolorado, aby dowiedzieć się, czy różnice lokalizacji geograficznej mogą wpływać na mikrobiotę jelit.
• przeprowadzili badanie podłużne (sidenote: Osoby pochodzące z Arizony nie uczestniczyły w badaniu podłużnym. )  w celu oceny związku między objawami żołądkowo-jelitowymi, dietą, składem mikrobioty jelit i nasileniem objawów behawioralnych.

Wpływ lokalizacji geograficznej na mikrobiotę

Badacze wykazali, że skład mikrobioty jelit pacjentów z Arizony różni się w porównaniu z mieszkańcami Kolorado – u dzieci z Arizony była ona znacznie bardziej zróżnicowana niż u dzieci z Kolorado. Była to niespodzianka dla naukowców stosujących tę samą metodę pobierania stolca, ekstrakcji DNA i sekwencjonowania. W drodze ponownej analizy krzyżowej próbek z Kolorado i Arizony wykazali oni i potwierdzili, że miejsce ekstrakcji DNA nie wpłynęło na różnorodność mikroorganizmów. Badacze wykazali też, że objawy żołądkowo-jelitowe są silniejsze u pacjentów chorych na ZSA w porównaniu z grupą kontrolną z Arizony, ale nie w porównaniu z grupą z Kolorado. Ich zdaniem potwierdza to znaczenie lokalizacji miejsca prowadzenia badań dla składu mikrobioty jelit i dowodzi, że różnice objawów żołądkowojelitowych w ZSA mogą przyczyniać się do niespójności wyników prezentowanych w literaturze.

Pogorszenie mowy skorelowane z różnorodnością mikrobioty

Analiza podłużna wykazała związek nasilenia zaburzeń behawioralnych ze zmianami mikrobioty jelit. W szczególności zmniejszenie zróżnicowania mikrobioty jelit w czasie ma związek z zaostrzeniem zaburzeń behawioralnych – pogorszeniem mowy, ospałością i wycofaniem społecznym – u osób cierpiących na ZSA. Badacze nie stwierdzili natomiast istotnego związku między zachowaniami kojarzonymi z ZSA i objawami żołądkowo-jelitowymi albo dietą. Zdaniem autorów w celu scharakteryzowania związków ZSA z mikrobiotą jelit niezbędne są uzupełniające wieloośrodkowe badania podłużne z udziałem większej liczby uczestników.

Drobiazgowo regulowana interakcja między mikrobiotą jelit a gospodarzem wpływa na wiele funkcji fizjologicznych, w tym homeostazę układu odpornościowego. Z danych przedklinicznych i klinicznych wynika, że w przypadku ostrej wirusowej infekcji dróg oddechowych skład mikrobioty jelit ulega przejściowym zmianom. W przypadku COVID-19 badanie mikrobioty jelit podczas infekcji jest o tyle ważniejsze, że SARS-CoV-2 ma receptory ACE2 również na poziomie jelitowym, że wirus jest stwierdzany u ponad 25% zakażonych pacjentów i że zmiany składu mikrobioty jelit związane z chorobami płuc mogą wpływać na nasilenie choroby. To badanie przedkliniczne było pierwszym poświęconym wpływowi infekcji SARS-CoV-2 na dynamiczne zmiany mikrobioty jelit makaków.

Makak – dobry model zakażenia SARS-CoV-2

Dane dla ludzi, którymi obecnie dysponujemy, są bardzo ważne, ale nie pozwalają prześledzić całości procesu ewolucji infekcji (to jest od stanu przed zakażeniem do stanu po jego zwalczeniu). Naukowcy dołożyli do układanki kilka brakujących elementów dzięki dwóm gatunkom makaków (Macaca fascicularis i Macaca mulatta). Te nieczłekokształtne naczelne są dobrym modelem do badań nad COVID-19, ponieważ wirus namnaża się w ich górnych i dolnych drogach oddechowych i powoduje patologiczny stan płuc i dróg oddechowych, nie wywołując przy tym objawów choroby. Dwa makaki każdego gatunku zostały zakażone drogą donosową i dotchaśniową. Na 9 dni przed zakażeniem, a następnie w dniu 0 i w dniach 3, 5, 7, 10, 13, 20 i 26 po zakażeniu pobrano próbki krwi (w celu pomiaru cytokin) i stolca. W dniu 4 dwa makaki miały przejściową biegunkę.

COVID-19: dysbioza trwająca nawet po ustąpieniu zakażenia…

Analiza metodą sekwencjonowania genu ARNr16S wykazała istotne zmiany składu mikrobioty jelit, których maksymalne natężenie miało miejsce w 10–13 dni po infekcji. Niektóre zmiany składu mikrobioty mogą trwać po usunięciu SARS-CoV-2 z górnych dróg oddechowych (wirus niewykrywalny w nosogardzieli i tchawicy w dniu 20, ale wykrywalny w stolcu dwóch makaków) nawet do 26. dnia. Podczas infekcji, zwłaszcza w dniu 13, zaobserwowano dużą liczbę zmian obfitości taksonów bakterii. Zwłaszcza względna obfitość Acinetobacter i niektórych rodzajów z rodziny Ruminococcaceae była dodatnio skorelowana z obecnością wirusa w górnych drogach oddechowych.

…i mikrobiota jelit wykazująca zaburzenia funkcjonowania

Do oceny funkcjonalnych skutków zmian mikrobioty jelit związanych z infekcją zastosowano podejście metabolomiczne. W jakim celu? Aby skwantyfikować trzy spośród najważniejszych kategorii metabolitów pochodzących z mikrobioty: krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), kwasy żółciowe i metabolity tryptofanu. Poziom SCFA ulegał zmianie podczas infekcji, zwłaszcza między 2. a 13. dniem. Co więcej, u zakażonych zwierząt stwierdzono zmiany poziomu kilku kwasów żółciowych i metabolitów tryptofanu. Względna obfitość kilku taksonów znanych jako producenci SCFA (głównie z rodziny Ruminococcaceae) była ujemnie skorelowana z niektórymi ustrojowymi markerami stanu zapalnego, natomiast kilka gatunków z rodzaju Streptococcus wykazywało silną korelację z tymi markerami. Badanie to dowodzi, że eksperymentalne zakażenie makaków SARS-CoV-2 sprzyja dysbiozie jelit pod względem jej składu i funkcjonowania. Istnienie dysbiozy po ustąpieniu zakażenia może grać rolę w długotrwałych postaciach COVID-19 sygnalizowanych obecnie u ludzi.

Źródła:

Sokol H, Contreras V, Maisonnasse P, et al. SARS-CoV-2 infection in nonhuman primates alters the composition and functional activity of the gut microbiota. Gut Microbes. 2021;13(1):1-19. doi:10.1080/19490976.2021.1893113

Gdy tylko się go pozbędziesz, natychmiast wraca. Kto? Łupież! Choroba skóry objawiająca się nadmiernym łuszczeniem skóry głowy z jednoczesnym świądem lub bez niego. Łupież może wynikać z kilku czynników: skłonności genetycznych, składu wydzieliny gruczołów łojowych oraz mikrobioty skóry głowy. Powstawanie łupieżu i stanu zapalnego przyspiesza grzyb zwany Malassezia. Preparaty przeciwgrzybicze skutecznie z nim walczą, ale nie zapobiegają nawrotom łupieżu po zaprzestaniu leczenia. W krajach Afryki i Azji – zwłaszcza w Indiach – skórę głowy pielęgnuje się olejem kokosowym, aby utrzymać dobry stan jej zdrowia, nawilżyć i wzmocnić jej funkcję barierową. W badaniu tym naukowcy porównali wpływ stosowania oleju kokosowego na mikrobiotę bakteryjną i grzybiczą skóry głowy 140 kobiet z łupieżem i bez niego w porównaniu z neutralnym szamponem.

Łupież – specyficzny grzyb na głowie?

Na skórze głowy kobiet dotkniętych łupieżem znajdowano dużo większe populacje grzyba Malassezia. Natomiast na skórze głowy kobiet, które nie miały łupieżu ani nie czuły swędzenia, bytował w dużych ilościach inny gatunek grzyba, M. globosa. Kuracja olejem z orzechów kokosowych pozwoliła zwiększyć stosunek M. globosa do innych grup rodzaju Malassezia i upodobnić go do proporcji występujących na zdrowej skórze głowy.

Olej kokosowy – dobra odżywka dla skóry głowy?

Wprawdzie nie zaobserwowano istotnych różnic między mikrobiotą bakteryjną w grupie zdrowej i grupie dotkniętej łupieżem, ale kuracja olejem kokosowym pozwoliła w obu grupach zwiększyć liczbę bakterii uczestniczących w metabolizmie biotyny. Ta witamina z grupy B ma istotne znaczenie dla zachowania dobrego stanu zdrowia skóry, w tym również owłosionej skóry głowy. Jest też znana z właściwości przeciwzapalnych. Niezbędne są dalsze badania, które pozwolą poznać mechanizmy tych zjawisk, ale – zdaniem badaczy – pozytywny wpływ oleju kokosowego na skład i funkcjonowanie kolonii mikroorganizmów jest pierwszym krokiem w kierunku trwałego przywrócenia dobrego stanu zdrowia skóry głowy.

Każdy, kto ma psa wie, że obecna wszędzie sierść wystawia cierpliwość miłośników czystości w domu na ciężką próbę. A z każdego spaceru czworonożny przyjaciel przynosi do domu liczne mikroorganizmy. Ich obecność powoduje zmiany mikrobioty obecnej w kurzu naszych domów, co może tłumaczyć, dlaczego pies chroni przed astmą.

Wpływ psa na mikrobiotę kurzu...

Naukowcy przyjrzeli się dokładnie kurzowi ze 182 fińskich domów (w tym 56, w których mieszkał pies) oraz 284 niemieckich gospodarstw domowych (w tym 18 z psem). Wyniki są niepodważalne: obecność psa wiąże się z większą liczebnością niektórych bakterii obecnych w kurzu domowym i ich większym zróżnicowaniem. Siedem rodzajów bakterii częściej występuje w gospodarstwach domowych, w których mieszka pies. Obecność czworonoga ma mniejszy wpływ na obecne w kurzu mikroskopijne grzyby: tylko jeden gatunek drożdży – zazwyczaj obecny w wodzie i glebie – występuje w większej ilości w gospodarstwach, w których mieszka pies.

...i zagrożenie astmą?

I odwrotnie – bakterii zwykle związanych z człowiekiem jest mniej w domach, w których rezyduje pies. I dobrze! Duża liczebność mikroorganizmów związanych z człowiekiem to potencjalnie więcej ludzkich patogenów i większe ryzyko zachorowania na astmę. Zdaniem badaczy, względny spadek liczebności „ludzkich” bakterii i/lub wzrost liczebności bakterii „psich” może tłumaczyć mniejsze zagrożenie infekcją dróg oddechowych i astmą u dzieci wychowujących się w towarzystwie jednego lub kilku zwierząt domowych. Jeszcze jeden argument dla tych, którzy marzą o adopcji czworonożnego przyjaciela... i o tym, żeby mieć mniej sprzątania?

Polecane przez naszą społeczność

Depresja starcza to duży problem w obszarze zdrowia publicznego. Może dotykać nawet 25% osób starszych, u których odsetek remisji jest niższy, a odsetek nawrotów wyższy niż u młodszych dorosłych. Dlatego podjęto poszukiwania biomarkerów, które mogłyby pomóc przewidzieć odpowiedź na antydepresanty. Dotychczas badania te były bezowocne, teraz jednak doszły do punktu zwrotnego – z uwagi na to, że interakcje mózgu, jelit i mikrobioty wpływają na zaburzenia nastroju i dysbiozę jelit występujące w końcowym okresie życia, naukowcy wysunęli hipotezę, że mikrobiota jelit może być predyktorem odpowiedzi na leczenie depresji starczej antydepresantami. Analiza wtórna randomizowanego badania kontrolowanego (12 tygodni leczenia lewomilnacipranem (LWM) vs placebo) przeprowadzonego w Kalifornii wśród seniorów dotkniętych silnymi zaburzeniami depresyjnymi wydaje się dowodzić, że mają rację.

Rodzaje bakterii przepowiadające remisję

Z braku zaobserwowanych różnic między grupą leczonymi LWM i grupą otrzymująca placebo pod względem odsetka remisji analiza objęła 4 pacjentów poddanych leczeniu i 8 osób stanowiących grupę kontrolną. Spośród tych 12 starszych osób 5 wyleczyło się z depresji (wynik ≤ 6 na skali Hamiltona). Były one młodsze (67 lat vs 74 lata) i byli to wyłącznie mężczyźni, ale ich mikrobiota jelitowa przed rozpoczęciem leczenia nie wykazywała żadnych różnic pod względem różnorodności alfa i beta. Natomiast 9 rodzajów bakterii pozwalało precyzyjnie przewidzieć remisję. Początkowa mikrobiota jelitowa wzbogacona rodzajem Faecalibacterium, a w mniejszym stopniu Agathobacter i Roseburia, pozwalała prognozować wyjście z depresji.

Ewolucja mikrobioty jelit w przypadku remisji

Badanie to wykazało również, że mikrobiota jelit pacjentów w remisji (ale nie pacjentów pozostających w depresji) zmienia się podczas wychodzenia z depresji. Badacze zaobserwowali wzrost liczebności niektórych taksonów, zwłaszcza Flavonifractor i DTU089. Według autorów, zwiększona liczebność tych bakterii, bez znanego działania przeciwdepresyjnego, może być skutkiem wychodzenia z depresji (poprawa jakości odżywiania, większa aktywność fizyczna, lepszy sen, mniejszy stres itp.).

Czy wkrótce pojawią się spersonalizowane metody leczenia depresji starczej?

Związek między mikrobiotą jelit a depresją w procesie starzenia się wciąż jest jednak słabo poznany. Czy powolne słabnięcie układu odpornościowego (immunostarzenie) powoduje stopniowe nasilenie przewlekłego stanu zapalnego? Czy nasilenie to powoduje zmiany mikrobioty jelit (utratę jej różnorodności)? O ile na niektóre pytania wciąż nie ma odpowiedzi, to jednak badanie to po raz pierwszy wykazało rolę mikrobioty jelit w prognozowaniu odpowiedzi na leczenie depresji starczej, w tym również efektem placebo. Wyniki te muszą zostać potwierdzone badaniami prospektywnymi o szerszym zasięgu, ale mogą one otworzyć drogę do opracowania spersonalizowanej metody leczenia umożliwiającej dobór odpowiedniego leku przeciwdepresyjnego w zależności od mikrobioty i prognozowanej w oparciu o nią skuteczności, a nawet leczenia depresji poprzez wzmacnianie korzystnych taksonów bakterii.

Polecane przez naszą społeczność

Pierwszą opcją terapeutyczną dla kobiet chorych na HER2 dodatniego raka piersi jest trastuzumab stosowany w celu zablokowania receptora HER2. Przeprowadzone niedawno badania wykazały również, że ma ona właściwości immunomodulacyjne. Preparat ten jest skuteczny w leczeniu raka tego rodzaju, ale wiele pacjentek wykazuje lub wytwarza oporność na leczenie nim. Aby zrozumieć to zjawisko, autorzy zainteresowali się mikrobiotą jelit, która ma udział w skuteczności chemioterapii i immunoterapii poprzez modulację odporności gospodarza w innych rodzajach raka. Badanie przeprowadzono na modelach doświadczalnych oraz na 24 kobietach chorych na HER2 dodatniego raka piersi.

Zależność skuteczności od mikrobioty...

Najpierw badacze wykazali na modelach mysich, że skuteczność leczenia zależy od mikrobioty jelit. Niezależnie od tego, czy myszy były leczone antybiotykami, czy też transferem (transplantacją mikrobioty fekalnej) mikrobioty jelit pobranej od myszy poddanych leczeniu antybiotykami, przyjęcie antybiotyków powodowało całkowity zanik spowolnienia wzrostu guza przez trastuzumab. Z drugiej strony, antybiotykoterapia spowodowała nie tylko zmiany mikrośrodowiska immunologicznego guzów, ale także zmiany mikrobioty jelit. Dokładniej mówiąc, badanie wykazało, że modyfikacja mikrobioty jelit wpłynęła na odporność błony śluzowej jelit i cytokiny ogólnoustrojowe (zmiana rekrutacji komórek T CD4+ i GZMB+ do guzów). Zdaniem autorów, wszystko jest ze sobą powiązane – zmiany mikrośrodowiska immunologicznego guzów, spowodowane przez modyfikację mikrobioty jelit odpowiadają za mniejszą skuteczność leczenia.

...potwierdzona u pacjentek z HER2 pozytywnym rakiem piersi

Następnie badanie przeprowadzono na 24 pacjentkach z HER2 pozytywnym rakiem piersi leczonym trastuzumabem. Analiza mikrobioty ich jelit wykazała mniejszą różnorodność alfa i mniejszą obfitość niektórych bakterii u pacjentek nie reagujących na leczenie (NR) w porównaniu z pacjentkami reagującymi (R), podobnie jak u myszy leczonych antybiotykami. Ponadto transfer mikrobioty fekalnej pochodzącej od pacjentek R i NR do myszy-biorczyń odzwierciedlił odpowiedź na trastuzumab stwierdzoną u dawczyń. Różnorodność beta mikrobioty fekalnej pozwoliła odróżnić pacjentki według kryterium ich reakcji na leczenie niezależnie od podtypu guza. Zdaniem autorów, bezpośredni udział mikrobioty jelit otwiera obiecujące ścieżki terapeutyczne polegające na jej modulacji w celu poprawy skuteczności leczenia skierowanego przecie HER2, a także wykorzystaniu jej jako biomarkera odpowiedzi na leczenie.

W starożytności haruspik (sidenote: Haruspik Kapłan i wróżbita przepowiadający przyszłość i interpretujący wolę bogów poprzez badanie wnętrzności niektórych zwierząt. )  odczytywał przyszłość z wnętrzności zwierzęcia złożonego w ofierze. Czy już wkrótce będzie można przepowiedzieć długość naszego życia, analizując nasze jelita? Tak sugeruje niedawna publikacja na temat mikroorganizmów bytujących w jelitach ponad 9000 osób w wieku od 18 do 101 lat.

Coraz bardziej niepowtarzalna mikrobiota jelit

Pierwszy wniosek z tego badania jest taki, że mikrobiota jelit każdego człowieka zaczyna nabierać indywidualnego charakteru począwszy od ukończenia czterdziestu lat. Temu indywidualizmowi towarzyszą markery mikrobowe uznane za korzystne pod względem odporności, stanów zapalnych, starzenia się i długowieczności. Stwierdzono też, że u osób w wieku 80 lat i starszych, których organizmy zasiedla duża ilość bakterii z rodzaju Bacteroides i/lub których mikrobiota jelitowa jest zróżnicowana, oczekiwana długość życia jest krótsza o 4 lata. Wyniki te są tym bardziej wiarygodne, że zaobserwowano je w trzech grupach badawczych o różnych cechach demograficznych.

Związki, które zwiększają oczekiwaną długość życia?

Drugi wniosek z badania jest taki, że charakterystyczna mikrobiota jelit osób starszych o dobrym stanie zdrowia ma związek z obecnymi we krwi metabolitami wytwarzanymi przez należące do tej mikrobioty bakterie. Zidentyfikowano na przykład produkty rozkładu specyficznych aminokwasów – tryptofanu i fenyloalaniny. Co ciekawe, niektóre metabolity zaobserwowano już we krwi stulatków porównywanych z młodymi ludźmi o dobrym stanie zdrowia. Inne, takie jak indol, wykazały już wpływ na wzrost oczekiwanej długości życia w wielu modelach zwierzęcych. Zatem starzenie charakteryzuje się zmianą aktywności mikrobioty jelit, która wytwarza już tylko określone cząsteczki. Nigdy nie dość powtarzania, że dbałość o swoją mikrobiotę jelitową w każdym wieku wydłuża życie jej gospodarza i przyczynia się do dłuższego życia w dobrym zdrowiu. Warto o tym pamiętać.

Często zderzamy się z tą metaboliczną niesprawiedliwością – jedni bez problemu gubią nadliczbowe kilogramy, podczas gdy inni – mimo wszelkich starań – nie tylko nie widzą, żeby wskazówka wagi się cofała, ale wręcz przeciwnie – posuwa się do przodu. Jak wytłumaczyć te różnice? Czy wynikają z mądrzejszego doboru produktów spożywczych? Z większej liczby przepłyniętych długości basenu? Większego szczęścia na genetycznej loterii?

Sposób odżywiania, sport, genetyka...

Odpowiedź może być zupełnie inna i kryć się w mikrobiocie jelit. Taką hipotezę przyjęli naukowcy, którzy przez 6 miesięcy obserwowali 83 dorosłych Chińczyków (w tym 72 z nadwagą lub otyłych) realizujących program odchudzania obejmujący zalecany jadłospis i codzienne rozmowy z dietetykiem przez smartfon. Założonym celem było ograniczenie liczby kalorii o 30–50%. Uczestnicy kilka razy w tygodniu informowali o spożytych posiłkach, nosili czujnik rejestrujący spalone kalorie, a w każdą sobotę ważyli się. Pobierali też próbki swojego stolca, aby scharakteryzować swoją mikrobiotę i jej zmiany w przebiegu diety. Pobrane próbki śliny pozwoliły określić ich genetyczne predyspozycje do otyłości.

...czy mikrobiota?

A wyniki? Początkowa mikrobiota jelit jest znacznie lepszym niż dieta, intensywność aktywności fizycznej czy dziedzictwo genetyczne predyktorem utraty wagi w toku badania. Obfite występowanie dwóch bakterii – Blautia wexlerae i Bacteroides dorei – ma szczególne znaczenie dla przewidywania utraty masy ciała. Zmianie masy ciała w toku diety towarzyszą zmiany liczebności niektórych bakterii – obficie występujący u osób otyłych gatunek Ruminococcus gnavus staje się mniej liczny w miarę chudnięcia, natomiast liczniejszych u szczupłych Akkermansia muciniphila i Alistipes obesi w toku diety pojawia się więcej. Skład mikrobioty być może pozwala zatem przewidzieć indywidualną skłonność do utraty masy ciała i otwiera drogę do opracowania indywidualnych programów odżywiania lepiej uwzględniających mikrobiotę. Czyżby koniec metabolicznych nierówności?

To jedno z największych osiągnięć medycyny w ostatnich dziesięciu latach. Leczenie przeciwciałami anty-PD1 daje w długim terminie korzystne wyniki u pacjentów z zaawansowanym czerniakiem. W modelach przedklinicznych i u pacjentów chorych na raka skuteczność tej terapii jest skorelowana ze składem mikrobioty jelit. Jak cel ma to badanie kliniczne fazy II? Chodzi o ustalenie, czy modyfikacja mikrobioty jelit może zlikwidować oporność na leki anty-PD1.

Mikrobiota fekalna i leki anty-PD1 – bingo?

Celem tego badania klinicznego jest ocena bezpieczeństwa i skuteczności FMT w połączeniu z lekiem anty-PD1 (pembrolizumabem) u pacjentów chorych na czerniaka z przerzutami. Wszyscy poprzednio okazali się oporni na to leczenie. Piętnastu pacjentów oprócz leku anty-PD1 (podawanego co 3 tygodnie do czasu zaobserwowania zmiany) jedną FMT pochodzącą od siedmiu dawców, którzy wykazali całkowitą (czterech pacjentów) lub częściową (trzech pacjentów) odpowiedź na immunoterapię. Co 12 tygodni przeprowadzano oceny radiograficzne.

Celem tego badania klinicznego jest ocena bezpieczeństwa i skuteczności FMT w połączeniu z lekiem anty-PD1 (pembrolizumabem) u pacjentów chorych na czerniaka z przerzutami. Wszyscy poprzednio okazali się oporni na to leczenie. Piętnastu pacjentów oprócz leku anty-PD1 (podawanego co 3 tygodnie do czasu zaobserwowania zmiany) jedną FMT pochodzącą od siedmiu dawców, którzy wykazali całkowitą (czterech pacjentów) lub częściową (trzech pacjentów) odpowiedź na immunoterapię. Co 12 tygodni przeprowadzano oceny radiograficzne.

FMT powoduje zmianę mikrobioty jelit

To bardzo dobrze tolerowane połączenie u sześciu pacjentów przyniosło znaczne korzyści kliniczne z regresją lub stabilizacją nowotworu trwającą ponad rok. Średni okres przeżycia u tych pacjentów wynosił 14 miesięcy.

Skład mikrobioty jelit piętnastu pacjentów poddanych transplantacji zmienił się po jej dokonaniu niezależnie od tego, czy reagowali oni na immunoterapię, czy nie. Wśród sześciu pacjentów, u których nastąpiła odpowiedź, skład mikrobioty jelit bardziej się upodobnił do mikrobioty dawców niż w przypadku pacjentów, u których odpowiedź nie nastąpiła. Przede wszystkim stała się ona bogatsza w gatunki należące do rodzajów Firmicutes (Lachnospiraceae iRuminococcaceae) oraz Actinobacteria (Bifidobacteriaceae i Coriobacteriaceae), a uboższa w Bacteroidetes.

FMT i immunoterapia wpływają na odpowiedź immunologiczną

U sześciu pacjentów, u których wystąpiła odpowiedź, zmiany immunologiczne we krwi oraz w miejscach występowania nowotworu sugerują silniejszą aktywację komórek układu odpornościowego (aktywacja CD8, spadek IL-8). Ponadto u pacjentów wykazujących odpowiedź zaobserwowano różne profili proteomiczne i metaboliczne, które – jak się wydaje – reguluje mikrobiota jelit. Natomiast pacjenci nie odpowiadający na immunoterapię mogą, zdaniem badaczy, być na nią oporni z różnych przyczyn związanych z kompozycją mikrobioty ich jelit.

Mimo że wnioski te wymagają dalej idących analiz obejmujących szerzej zakrojone badania kliniczne, badanie to dowodzi, że jedna transplantacja fekalna podana łącznie z inhibitorem PD1 wystarcza do udanej kolonizacji mikrobioty jelit pacjentów wykazujących odpowiedź i przeprogramowania mikrośrodowiska nowotworu w taki sposób, aby zwalczyć oporność na immunoterapię. FMT zmienia skład mikrobioty, sprzyjając skuteczności terapii anty-PD1 i prowadząc do odpowiedzi klinicznych u pacjentów chorych na czerniaka opornego na immunoterapię.

Źródła:
D Davar, Dzutsev AK, McCulloch JA et al. Fecal microbiota transplant overcomes resistance to anti-PD-1 therapy in melanoma patients. Science 2021 Feb 5;371(6529):595-602.