Policjanci prowadzący dochodzenia w sprawach dotyczących napaści na tle seksualnym przez lata opierali się w bardzo dużym stopniu na analizie ludzkiego męskiego DNA, często pochodzącego ze spermy pobranej z ciała ofiary. Ale nie zawsze jest to takie proste. Pobranie dostatecznej ilości nadającej się do badania spermy może być trudne, zwłaszcza jeżeli materiał zostaje pobrany później niż w ciągu 48 godzin od zdarzenia. Właśnie wtedy do akcji wkracza mikrobiota czyli ogromna społeczność mikroorganizmów żyjących w nas i na nas. Ma ona potencjał, by stać się nowym narzędziem wykrywania i identyfikacji sprawców przestępstw na tle seksualnym. 

To nowe badanie ¹ wykorzystuje wcześniejszą pracę, która wykazała, że różne części organizmu i ciała różnych ludzi zamieszkują różne społeczności mikroorganizmów. Jeżeli te unikatowe sygnatury drobnoustrojów są przenoszone podczas stosunku seksualnego, to może zostawiają jakiś ślad, który tradycyjne metody oparte na DNA mogą przeoczyć? To jest w tym przypadku fundamentalne pytanie. Zwraca ono naszą uwagę na „seksom (sidenote: Seksom Zestaw sygnatur drobnoustrojów wymienianych podczas stosunku seksualnego. ) ", czyli mikroorganizmy wymieniane podczas stosunku seksualnego.

Seks a unikatowa sygnatura bakteryjna

Badacz zrekrutował do tego badania 12 współżyjących za obopólną zgodą par złożonych z mężczyzny i kobiety. Uczestnicy pobrali próbki materiału ze swoich narządów płciowych przed i po stosunku przebiegającym z penetracją. Próbki „przed” były pobierane po trwającym co najmniej 2–4 dni okresie abstynencji. Próbki „po” pobrano w okresie od 3 do 12 godzin po stosunku, czyli w takim czasie, jak w przypadku dochodzenia. Następnie do analizy poszczególnych prób użyto sekwencjonowania sekwencjonowania genu 16S rRNA (sidenote: Sekwencjonowanie 16S rRNA metoda odczytująca genetyczny „kod paskowy” bakterii w celu identyfikacji i odróżniania poszczególnych gatunków. ) pełnej długości. Gen 16S można opisać jako bakteryjny kod kreskowy umożliwiający obserwację na poziomie gatunku, co w kryminalistyce ma fundamentalne znaczenie.

Tak jak oczekiwano, próbki pobrane ze skóry penisów były ogólnie bardziej zróżnicowane niż próbki z pochew. Po stosunku pary wykazywały różny poziom podobieństwa mikroorganizmów zależny od ich wyjściowych profili. Życie w parze ma więc znaczny wpływ na ogólny skład wykrywanych bakterii.

Stwierdzono też wyraźne zakłócenie składu społeczności mikroorganizmów zarówno w męskich, jak i w kobiecych próbkach pobranych po stosunku.

W próbkach kobiecych wzrosła ilość bakterii bytujących zazwyczaj na skórze mężczyzn (takich jak Corynebacterium, Staphylococcus, Finegoldia), natomiast w próbkach męskich pojawiało się więcej kluczowych bakterii pochodzących z pochwy (gatunek Lactobacillus).

Zaskakujące ustalenia istotne dla kryminalistyki

Co zaskakujące, nawet w przypadku użycia prezerwatywy bakterie są przenoszone, głównie z kobiet na mężczyzn, pozostawiając mikrobowy ślad stosunku między nimi. Unikatowe, właściwe tylko kobietom bakterie pozostawały na ciele mężczyzny przez 5 dni mimo dbałości o higienę, co pozwala dokonywać ustaleń z obszaru kryminalistyki dłużej niż umożliwia to DNA ze spermy. Co więcej, w obszarze narządów płciowych po stosunku mogą się pojawić zupełnie nowe drobnoustroje pochodzące z jelit lub skóry, co może świadczyć o niedawnym kontakcie. Może to nadać nowy wymiar sprawom dotyczącym napaści na tle seksualnym.

W jaki sposób zmiany hormonalne zachodzące podczas menopauzy modyfikują skład mikrobioty jamy ustnej, jelit i układu moczowo-płciowego? Aby odpowiedzieć na to pytanie, zespół hiszpańskich naukowców poddał analizie prawie 100 badań dotyczących tego zagadnienia. 

Analiza ta, opublikowana w przeglądzie npj Women's Health, ¹ wykazała, że spadek poziomu hormonów płciowych (estrogenów i progesteronu) powoduje znaczne zmiany w obrębie błon śluzowych i wpływa na wiele sposobów na różne społeczności bakteryjne bytujące w organizmie. Wpływ ten nie jest bez znaczenia dla zdrowia.

Mikrobiota jamy ustnej

Changes related to declining estrogen levels are particularly noticeable in the oral cavity. In addition to changes in the mucous membrane that disrupt microbial communities, there is a decrease in the quantity and quality of saliva, which becomes more acidic. 

Te dwie zmiany mogą sprzyjać stanowi zapalnemu i kolonizacji mikrobioty jamy ustnej przez chorobotwórcze bakterie. Mniej zrównoważona, zaburzona mikrobiota powoduje ryzyko powstania ubytków i chorób takich jak kandydoza (namnażanie Candida albicans), zapalenie dziąseł lub zajady (zapalenie kącików ust).

Mikrobiota pochwy

Skutkiem spadku poziomu estrogenów jest obniżenie zawartości glikogenu – ulubionego pokarmu bakterii Lactobacillus – w komórkach ścian pochwy. Bakterie te zazwyczaj dominują w mikrobiocie pochwy. Wydzielają kwas mlekowy, który zakwasza pochwę i utrudnia namnażanie się patogenów. 

Gdy ich obfitość się zmniejsza, pochwa staje się słabiej zakwaszona, a różnorodność bakterii zwiększa się. Mówimy wtedy o „paradoksie menopauzy”. To zaburzenie równowagi mikrobioty pochwy otwiera drzwi dla zaburzeń takich jak stany zapalne lub nawracające infekcje, takie jak bakteryjne zapalenie pochwy, i może przyczynić się do raka endometrium. Zdarza się również, że prowadzi do uporczywej suchości.

Mikrobiota jelit

Badania nie pozwalają na razie stwierdzić, czy spadek poziomu estrogenów wpływa na równowagę mikrobioty jelit. Wiadomo jednak, że u kobiet w okresie menopauzy występuje mniejsza obfitość Ruminococcus – rodziny bakterii obejmującej między innymi gatunki wytwarzające korzystnie działające krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA (sidenote: Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe są źródłem energii (paliwa) dla komórek organizmu, współdziałają z układem odpornościowym i biorą udział w komunikacji między jelitami a mózgiem. Silva YP, Bernardi A, Frozza RL. The Role of Short-Chain Fatty Acids From Gut Microbiota in Gut-Brain Communication. Front Endocrinol (Lausanne). 2020;11:25. ) ). Mają też więcej bakterii Prevotella i Sutterella – dwóch rodzajów związanych z otyłością.

Ta nierównowaga mikrobioty jelit może przyczyniać się do wystąpienia pewnych zaburzeń metabolicznych, trawiennych i odpornościowych. Wydaje się, że zrównoważona mikrobiota jelit jest ważna dla ogólnego stanu zdrowia, w tym dla równowagi hormonalnej.

Jak zadbać o swoją mikrobiotę

Choć konieczne będą inne badania, aby można było zaproponować kobietom w okresie menopauzy specyficzne terapie celowane w mikroorganizmy jelit, jamy ustnej i pochwy (probiotyki odpowiednie dla poszczególnych rodzajów mikrobioty, modyfikacje diety itp.), to nic nie stoi na przeszkodzie, aby zadbać o swoją mikrobiotę w celu ograniczenia szkód.

Zrównoważona, bogata w błonnik i produkty fermentowane dieta, codzienna aktywność fizyczna uprawiana w miarę możliwości w otoczeniu przyrody, rzucenie tytoniu i alkoholu oraz jak najbardziej umiarkowane korzystanie z antybiotyków mają udowodniony korzystny wpływ na mikrobiotę.

Zdrowy, zrównoważony styl życia jest więc konkretnym sposobem podtrzymania równowagi mikrobioty w okresie menopauzy.

Związany z menopauzą spadek poziomu estrogenów silnie zaburza mikrobiotę, co ma znaczne konsekwencje dla zdrowia kobiet, jeżeli wierzyć badaniu narracyjnemu przeprowadzonemu przez naukowców hiszpańskich. ¹ Jest on przede wszystkim przyczyną znacznych zmian (zmniejszenia grubości, wysychania itp.) nabłonka jamy ustnej, które mogą wpływać na zdrowie jamy ustnej i zębów, a także na bytujący na jego powierzchni ekosystem mikroorganizmów.

Temu zaburzeniu mikrobioty jamy ustnej u kobiet przechodzących menopauzę często towarzyszą różne objawy w obrębie jamy ustnej.

Jama ustna – tu zachodzą wielkie zmiany

Śliny jest mniej i staje się ona kwaśniejsza, co zwiększa ryzyko nie tylko próchnicy i paradontozy, ale również zaburzenia mikrobioty jamy ustnej. Występuje również dysbioza (sidenote: Dysbioza Dysbioza nie jest zjawiskiem jednorodnym; przybiera różne formy zależne od stanu zdrowia danej osoby. Zazwyczaj definiuje się ją jako zaburzenie składu i funkcjonowania mikrobioty spowodowane przez zestaw czynników środowiskowych i osobniczych zakłócających ekosystem mikroorganizmów. Levy M, Kolodziejczyk AA, Thaiss CA, et al. Dysbiosis and the immune system. Nat Rev Immunol. 2017;17(4):219-232. ) jamy ustnej, która może sprzyjać kolonizacji przez chorobotwórcze bakterie i pojawianiu się ubytków błony śluzowej, takich jak zajady, czyli zapalenia kącików ust.

Komórki ślinianek i dziąseł zawierają ważne dla odporności receptory estrogenów, dlatego wahania poziomu hormonów mogą powodować stan zapalny błon śluzowych, który z kolei może wpływać na równowagę mikroorganizmów i sprzyjać chorobom takim jak związana z namnażaniem się Candida albicans kandydoza lub jednoczesne zapalenie dziąseł i śluzówki jamy ustnej.

Uwzględnienie tych zmian mikrobioty może wzbogacić strategie profilaktyki w zakresie zdrowia jamy ustnej kobiet w starszym wieku.

Większe zróżnicowanie bakterii mikrobioty pochwy

Jeżeli chodzi o pochwę, menopauzie towarzyszy zmniejszenie dominacji rodzaju Lactobacillus, który w zwykłej sytuacji zakwasza pochwę i utrudnia namnażanie się patogenów oraz wzrost różnorodności bakterii. Jest to słynny „paradoks menopauzy (sidenote: Paradoks menopauzy Zjawisko polegające na spadku dominacji jednego gatunku przy jednoczesnym wzroście różnorodności mikrobiologicznej obserwowanym w obrębie mikrobioty pochwy; może również dotyczyć innych obszarów ciała. ) .” 

Zmiany te powodują wzrost wrażliwości na bakteryjne zapalenie pochwy i mogą przyczyniać się do chorób takich jak rak endometrium. U kobiet w okresie menopauzy borykających się z ciężkimi objawami suchości pochwy, dyspareunii (sidenote: Dyspareunia Nawracający lub stały ból narządów płciowych podczas stosunku seksualnego ) (bólu podczas stosunku) i bolesności pochwy często stwierdza się też większe zróżnicowanie bakterii niż u kobiet, u których te objawy nie występują.

Estrogeny i mikrobiota – dynamiczna, dwukierunkowa relacja

Niektóre bakterie zawarte w mikrobiocie mogą „rozprzęgać” estrogeny związane z krążącymi w krwi proteinami i w ten sposób nadawać tym hormonom biologiczną aktywność. Nazywamy te bakterie „estrobolomem”. Są one w stanie oddziaływać na dostępność estrogenów i wpływać w ten sposób na związane z nimi procesy fizjologiczne. To jednak nie wszystko!

Otwierają one również drogę dla celowanych interwencji, takich jak stosowanie probiotyków w celu odtworzenia ochronnej mikrobioty.

Cała ta dwukierunkowa relacja między hormonami płciowymi i bakteriami podczas menopauzy może zostać wywrócona do góry nogami, co silnie wpływa na zdrowie kobiet. 

Interakcje te potwierdzają znaczenie systemowego podejścia dla poznania mikrobioty.

Lepsza opieka nad kobietami w okresie menopauzy

Zdaniem badaczy jest jeszcze wiele niewiadomych dotyczących interakcji między hormonami płciowymi a mikrobiotą jamy ustnej, jelit i układu moczowo-płciowego. Nauka idzie jednak do przodu. Nowe badania powinny wkrótce wskazać niezbadane dotąd ścieżki terapeutyczne (modyfikacje diety, probiotyki, spersonalizowane interwencje itp.).

Wszystko po to, aby złagodzić objawy menopauzy i poprawić ogólny stan zdrowia kobiet. Ciąg dalszy nastąpi!

Nie wszyscy o tym wiedzą, ale wszystkie narządy, które mają kontakt ze światem zewnętrznym, w tym pęcherz moczowy (nie, mocz nie jest sterylny!) i pochwa (królestwo pałeczek kwasu mlekowego) są siedliskiem mikrobioty, które mają udział w ich prawidłowym funkcjonowaniu… albo, w przypadku dysbiozy, w chorobie, między innymi w uczuciu bólu.

Aby dowiedzieć się więcej na ten temat, naukowcy przebadali 30 kobiet cierpiących na przewlekły ból w obrębie miednicy (sidenote: Przewlekły ból w obrębie miednicy Trwały, niewystępujący okresowo ból odczuwany w strukturach związanych z miednicą i trwający powyżej 6 miesięcy. Często nie można ustalić żadnej konkretnej etiologii, przez co ból ten może zostać uznany za miejscowy przewlekły objaw bólowy lub somatyczny zespół czynnościowy. Zazwyczaj jest on związany z innymi somatycznymi czynnościowymi zespołami bólowymi (na przykład zespołem jelita drażliwego, niespecyficznym zespołem przewlekłego zmęczenia), a także z zaburzeniami zdrowia psychicznego (takimi jak zespół stresu pourazowego czy depresja). Więcej informacji Speer LM, Mushkbar S, Erbele T. Chronic Pelvic Pain in Women. Am Fam Physician… ) (ang. CPP, Chronic Pelvic Pain) – z których połowa wykazywała nadwrażliwość (sidenote: Nadwrażliwość w obrębie miednicy Obniżenie korowych progów odczuwania bólu, powodujące dyskomfort lub ból w reakcji na bodźce zazwyczaj niewywołujące bólu, takie jak napełnienie pęcherza, nadmierne odczuwanie funkcjonowania układu pokarmowego, pieczenie sromu w reakcji na dotyk oraz nietypowo silny ból w reakcji na bodźce zazwyczaj go wywołujące. Więcej informacji CHU Dijon ) , – który powodowało zwykłe ocieranie bielizny o ciało lub pełny pęcherz. ¹

Mikrobiota w złej formie

Kobiety cierpiące na CPP z jednoczesną nadwrażliwością wykazują bardzo niski próg wrażliwości na ból: aby go wywołać, wystarczy nawet najlżejszy nacisk na pęcherz. Ale to nie wszystko – odczuwany ból jest nie tylko silniejszy, ale również dłużej się utrzymuje. Innymi słowy, cierpienie atakuje ze wszystkich stron.

U kobiet tych występuje zaburzenie mikrobioty jelit, układu moczowego (pęcherza moczowego) i pochwy, którym zazwyczaj towarzyszy spadek liczebności pożytecznych Lactobacillus: w jelitach jest mniej bakterii Lactobacillus, mikrobiota pochwy jest bardziej zróżnicowana (co nie jest dobrym znakiem) i bogatsza w rodzaje Streptococcus oraz Prevotella, a zubożona o inne grupy bakterii, a mikrobiota dróg moczowych jest bardziej zróżnicowana (co też nie wróży dobrze), z dominacją Clostridium sensu stricto 1.

Bakterie, które oznaczają ból

Jeszcze bardziej niepokoi to, że niektóre z tych bakterii, których u kobiet dotkniętych nadwrażliwością jest za dużo albo za mało, mają bezpośredni związek z objawami klinicznymi. Na przykład mniejsza liczebność rodzaju Akkermansia lub Faecalibacterium w jelitach towarzyszy silniejszym bólom odbytnicy. Mniej L. jensenii w pochwie to więcej bolesnych miesiączek i mniejsza pojemność pęcherza moczowego. Mniej Lactobacillus w pęcherzu moczowym oznacza jego gorsze funkcjonowanie.

Czy zrównoważenie mikrobioty zmniejszy ból?

Na koniec badaczom udało się ustalić bakteryjne wzorce wrażliwości w oparciu o bakterie zawarte w mikrobiocie jelit, pochwy i dróg moczowych. Czy są one przyczyną, czy skutkiem bólu? Na razie nie jesteśmy w stanie tego stwierdzić.

Odkrycie to otwiera jednak drogę do wypracowania obiecujących kierunków w terapii: probiotyki mogą stanowić dla tych kobiet przyszłościowe rozwiązanie terapeutyczne, podobnie jak prebiotyki, symbiotyki czy podejścia żywieniowe. Działając na mikrobiotę, można by w ten sposób ulżyć niektórym kobietom w bólu.

A co jeśli przywrócenie równowagi tych rodzajów mikrobioty przy użyciu probiotyków pozwoliłoby nie tylko złagodzić ból, ale także wpłynąć na pierwotne przyczyny choroby?

Wiadomo, że mikrobiota jelit przyczynia się do nadwrażliwości trzewi poprzez wytwarzanie metabolitów bakteryjnych. A co z innymi narządami i innymi rodzajami mikrobioty? Czy mikrobiota dróg moczowych lub pochwy też może przyczyniać się do wrażliwości pęcherza moczowego lub pochwy na ból? Aby się tego dowiedzieć, naukowcy zbadali przypadek 30 pacjentek cierpiących na przewlekły ból w obrębie miednicy (sidenote: Przewlekły ból w obrębie miednicy Trwały, niewystępujący okresowo ból odczuwany w strukturach związanych z miednicą i trwający powyżej 6 miesięcy. Często nie można ustalić żadnej konkretnej etiologii, przez co ból ten może zostać uznany za miejscowy przewlekły objaw bólowy lub somatyczny zespół czynnościowy. Zazwyczaj jest on związany z innymi somatycznymi czynnościowymi zespołami bólowymi (na przykład zespołem jelita drażliwego, niespecyficznym zespołem przewlekłego zmęczenia), a także z zaburzeniami zdrowia psychicznego (takimi jak zespół stresu pourazowego czy depresja). Więcej informacji Speer LM, Mushkbar S, Erbele T. Chronic Pelvic Pain in Women. Am Fam Physician… ) (ang. CPP, Chronic Pelvic Pain). U połowy z nich występowała również nadwrażliwość (sidenote: Nadwrażliwość w obrębie miednicy Obniżenie korowych progów odczuwania bólu, powodujące dyskomfort lub ból w reakcji na bodźce zazwyczaj niewywołujące bólu, takie jak napełnienie pęcherza, nadmierne odczuwanie funkcjonowania układu pokarmowego, pieczenie sromu w reakcji na dotyk oraz nietypowo silny ból w reakcji na bodźce zazwyczaj go wywołujące. Więcej informacji CHU Dijon ) jednego z narządów miednicy.

Zaburzenie mikrobioty w przypadku nadwrażliwości

Okazuje się, że próg bólu przy nacisku jest znacznie niższy u kobiet z CPP, któremu towarzyszy nadwrażliwość pochwy, odbytnicy, pęcherza moczowego lub krocza, niż u kobiet z CPP bez jednoczesnej nadwrażliwości. Po stymulacji kobiety te czują w mięśniach krocza i pęcherzu moczowym ból nie tylko silniejszy, ale również trwający dłużej.

Jeżeli chodzi o mikrobiotę, u kobiet z nadwrażliwością występują oznaki dysbiozy, a zwłaszcza spadek liczebności pożytecznych pałeczek kwasu mlekowego: mikrobiota przewodu pokarmowego jest uboga w bakterie Lactobacillus; mikrobiota pochwy jest bardziej zróżnicowana (podczas gdy optymalna mikrobiota pochwy zwykle cechuje się niską różnorodnością) i wyraźnie bogatsza w rodzaje Streptococcus i Prevotella, a uboższa w Lactobacillus jensenii i Gardnerella vaginalis; mikrobiota dróg moczowych również jest bardziej zróżnicowana i bogatsza w Clostridium sensu stricto 1.

Dysbiozy związane z charakterystyką kliniczną

Przede wszystkim jednak względna obfitość niektórych bakterii u pacjentek z nadwrażliwością ma związek z charakterystyką kliniczną i zwiększoną wrażliwością narządów:

• mała obfitość Akkermansia, Desulfovibrio, Faecalibacterium i CAG-352 w jelitach wiąże się z większym nasileniem bólu odbytnicy;
• niedobór Lactobacillus jensenii w pochwie ma związek z silniejszymi bólami menstruacyjnymi i zmniejszeniem pojemności pęcherza moczowego, natomiast wzrost obfitości obu rodzajów Prevotella – z wystąpieniem bólu menstruacyjnego;
• mniejsza obfitość rodzaju Lactobacillus w mikrobiocie dróg moczowych jest powiązana ze zmniejszeniem pojemności pęcherza moczowego i pogorszeniem jakości życia.

Wzorce świadczące o nadwrażliwości

Badacze zidentyfikowali również obecne w jelitach, pochwie i drogach moczowych wzorce bakteryjne stanowiące biomarkery nadwrażliwości narządów miednicy u kobiet cierpiących na przewlekły ból w obrębie miednicy.

Czy te bakterie są przyczyną choroby? Aby potwierdzić ewentualny związek przyczynowo-skutkowy, potrzebne będą badania przedkliniczne na modelach zwierzęcych. Prace te otwierają jednak nowe możliwości w zakresie żywienia i leczenia: czy prebiotyki, probiotyki, i symbiotyki celowane w różne rodzaje mikrobioty dróg moczowych i rodnych mogą pomóc zmniejszyć nadwrażliwość występującą u kobiet dotkniętych CPP?

W przypadku celiakii (sidenote: Celiakia Choroba autoimmunologiczna, która dotyka głównie jelita cienkiego i jest wywoływana przez spożycie glutenu u osób predysponowanych genetycznie. )  leczenie, jest proste: zero glutenu (sidenote: Gluten (od łacińskiego glue, co oznacza klej): lepka substancja azotowa powstająca po uwodnieniu mąki z niektórych białek (glutenin i gliadyn) w zbożach, głównie pszenicy. ) Ale co tak naprawdę dzieje się w jelitach pacjentów po roku stosowania takiej diety? Jaki ma to wpływ na mikrobiotę jelitową? Czy objawy nadal występują? Jedno z brytyjskich ¹ badań dotyczyło tej kwestii.

Przed przejściem na dietę bezglutenową pacjenci i jelita cierpią

Przed rozpoczęciem diety bezglutenowej osoby cierpiące na celiakię już wykazują zauważalne różnice w porównaniu z osobami zdrowymi: niskie morale, objawy trawienne, mniej nawodnione stolce, gdy zawartość wody w jelicie cienkim jest nadmierna, a przede wszystkim znacznie wolniejszy tranzyt jelitowy. Dlaczego? Powodem są zmiany w wyściółce jelita, które zmieniają wchłanianie i wydzielanie wody, ale prawdopodobnie także przewlekły stan zapalny i brak równowagi w niektórych hormonach trawiennych.

Rok bez glutenu: lepiej, ale nie idealnie

Dobre wieści! Po roku stosowania diety bezglutenowej pacjenci czuli się ogólnie lepiej, byli mniej niespokojni, a ich wypróżnienia stały się nieco mniej problemowe. Ale to również nie jest lekiem na całe zło: ich samopoczucie pozostaje gorsze niż u osób bez celiakii, a niektórzy pacjenci nadal mają objawy związane z chorobą.

Faktem jest, że taka dieta obciąża mikrobiotę, czyli wszystkie bakterie zamieszkujące nasze jelita. Unikanie pszenicy – i wszystkich jej produktów ubocznych, od chleba po herbatniki i makarony – nie tylko eliminuje gluten, ale także błonnik pochodzący z tego zboża, a wraz z nim korzystne bifidobakterie, które były szczególnie zainteresowane tym błonnikiem. I odwrotnie: wydaje się, że dieta wzmacnia bakterie związane z rozkładem białek, takie jak E. coli i Peptostreptococcus, bez których moglibyśmy się obejść.

Celiakia, alergia na pszenicę, nadwrażliwość na gluten: nie myl tych pojęć! ^6,7

Gluten nie jest „toksyczny” dla ludzi: jest dobrze tolerowany przez większość konsumentów. Jest on jednak powiązany z dwiema bardzo różnymi chorobami, którymi są:

• celiakia, choroba autoimmunologiczna (organizm atakuje sam siebie), która pojawia się kilka tygodni lub lat po ekspozycji na gluten i objawia się zmianami w wyściółce jelita cienkiego. Diagnozę potwierdza obecność autoprzeciwciał (sidenote: Przeciwciał w badaniu przeciwciała są opisywane jako markery biologiczne, kluczowe dla diagnozowania i monitorowania celiakii. ) we krwi.
• alergia na pszenicę, która pojawia się w ciągu kilku minut lub godzin od kontaktu z glutenem lub innymi białkami pszenicy. Wywołuje reakcję immunologiczną w organizmie i uwalnianie histaminy. Z badania wynika, że częstość jej występowania waha się od 0,5% do 9% u dzieci i od 0,4% do 1% u dorosłych.

Co jeśli dieta nie wystarczy?

Kolejne ważne odkrycie: 1 na 3 pacjentów zgłasza utrzymujące się lub nawet nasilające się objawy żołądkowo-jelitowe pomimo unikania glutenu. Niektóre specyficzne kwasy tłuszczowe i obecność pewnych bakterii w mikrobiocie jelitowej mogą wyjaśniać utrzymywanie się objawów.

Po zdiagnozowaniu celiakii (sidenote: Celiakia Choroba autoimmunologiczna, która dotyka głównie jelita cienkiego i jest wywoływana przez spożycie glutenu u osób predysponowanych genetycznie. )  pacjenci są zmuszeni przestrzegać diety bezglutenowej (sidenote: Gluten (od łacińskiego glue, co oznacza klej): lepka substancja azotowa powstająca po uwodnieniu mąki z niektórych białek (glutenin i gliadyn) w zbożach, głównie pszenicy. )  przez całe życie. Niewiele jednak wiadomo na temat konsekwencji tej diety dla funkcjonowania jelit i zamieszkującej je mikroflory. Stąd zainteresowanie tym badaniem obserwacyjnym, w którym oceniono funkcjonowanie jelit i mikrobiotę 36 pacjentów z celiakią przed stosowaniem diety bezglutenowej i po roku jej stosowania, w porównaniu z 36 zdrowymi osobami z grupy kontrolnej stosującymi standardową dietę.

Przed stosowaniem diety bezglutenowej

Nowo zdiagnozowani pacjenci – którzy nie rozpoczęli jeszcze diety bezglutenowej – różnili się od zdrowych ochotników większą somatyzacją, depresją, lękiem, objawami żołądkowo-jelitowymi i mniejszą ilością wody w stolcu (-5%). Zespół badawczy odnotowuje również:

• znacznie wyższą zawartość wody w treści jelita cienkiego (+57%), co może być związane z połączonym działaniem osłabionego wchłaniania (zanik kosmków jelitowych), zwiększonego wydzielania (przerost krypt jelitowych) oraz zaburzeń motoryki jelit;
• wolniejszy tranzyt jelitowy (+83%), co można wytłumaczyć zmianami w błonie śluzowej, stanem zapalnym wpływającym na motorykę, zaburzeniami wchłaniania i brakiem równowagi hormonów jelitowych.

Chociaż zespół badaczy nie był w stanie zidentyfikować specyficznej sygnatury mikrobioty jelitowej w celiakii, znalazł różnice w niektórych taksonach bakterii, z których niektóre można wyjaśnić zmienioną funkcją jelit: na przykład niższa liczebność gatunków Blautia może być związana z powolnym tranzytem i dużą objętością okrężnicy.

Dieta, która obciąża mikrobiotę

Okazało się, że po 12 miesiącach unikania glutenu samopoczucie pacjentów uległo poprawie (zmniejszenie somatyzacji i niepokoju, niewielka poprawa wypróżnień, mniej objawów itp.), jednak nie osiągnęli oni poziomu porównywalnego z osobami z grupy kontrolnej, które nie cierpiały na celiakię. Sugeruje to, że unikanie glutenu, choć ważne, samo w sobie nie jest wystarczającym sposobem leczenia.

Rok na diecie, która eliminuje pszenicę i jej włókna (skrobię oporną i arabinoksylany), ma raczej negatywny wpływ na mikrobiotę i szlaki metaboliczne: powoduje niższą obfitość bifidobakterii, a tym samym enzymów zaangażowanych w rozkład skrobi i arabinoksylanów oraz zwiększoną obecność E. coli, Enterobacter i Peptostreptococcus, co prowadzi do wzrostu powiązanych funkcji proteolitycznych.

Utrzymywanie się objawów

Przede wszystkim 1 na 3 pacjentów zgłasza utrzymujące się lub nawet nasilone objawy żołądkowo-jelitowe po zastosowaniu diety bezglutenowej.

Wydaje się, że kwasy tłuszczowe o rozgałęzionych łańcuchach (sidenote: Rozgałęzione kwasy tłuszczowe Zazwyczaj nasycone kwasy tłuszczowe z co najmniej jedną gałęzią metylową w łańcuchu węglowym. Te rozgałęzione kwasy tłuszczowe, będące głównymi składnikami błon bakteryjnych wielu rodzajów i gatunków, rzadko występują w wewnętrznych tkankach ludzkich, ale są obecne w wysokich stężeniach w skórze i mazi płodowej (woskowatej, białej substancji) noworodków. W Stanach Zjednoczonych dieta, a w szczególności sery i produkty na bazie wołowiny, dostarcza około 500 mg tych kwasów dziennie. ) są skorelowane z objawami, a skład mikrobioty (w szczególności rodzaje Bifidobacterium, Alistipes i Ruminococcus) z ich trwałością.

Chociaż jest to jedyna obecnie dostępna metoda leczenia celiakii, dieta bezglutenowa zmienia mikrobiotę i nie niweluje wszystkich objawów. Autorzy przewidują zatem połączenie go z ukierunkowanymi prebiotykami lub synbiotykami w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom.

Oto szybki przegląd najlepszych wskazówek prof. Sokola dotyczących udanej konsultacji medycznej

Mikrobiota wpływa na mózg poprzez różne mechanizmy.

• Po pierwsze, istnieją silne połączenia nerwowe między mózgiem a jelitami. Te połączenia biegną od mózgu do jelit, co wyjaśnia na przykład objawy trawienne w przypadku stresu, ale również od jelit do mózgu. Działając na zakończenia nerwowe w jelitach,  mikrobiota może w ten sposób modulować funkcjonowanie mózgu.
• Mikrobiota produkuje również cząsteczki chemiczne które są wchłaniane  przechodzą do krwiobiegu i mogą dotrzeć do mózgu i wywierać tam swoje efekty.
• Wreszcie, mikrobiota może pośrednio wpływać na mózg oddziałując na inne komórki ludzkie, takie jak komórki jelitowe lub komórki odpornościowe, które w odpowiedzi produkują cząsteczki działające na mózg.

Powiązana zawartość

Oto szybki przegląd najlepszych wskazówek prof. Sokola dotyczących udanej konsultacji medycznej

Wyniki niedawnych badań rzeczywiście sugerują, że mikrobiota jelitowa może odgrywać rolę w inicjacji lub nasileniu kilku chorób neuropsychiatrycznych takich jak depresja, lęk, schizofrenia czy autyzm.

Niemniej jednak, dostępne dane są na dzień dzisiejszy bardzo wstępne i nie wiemy, jaka jest "waga" mikrobioty w porównaniu z innymi czynnikami, takimi jak genetyka czy środowisko i czy wszyscy pacjenci są dotknięci.

Wreszcie, nie wiemy jeszcze, czy mikrobiota będzie mogła być celem z terapeutycznego punktu widzenia w tych patologiach.

Powiązana zawartość